S. F. Amirov, M. S. Yoqubov, N. G’. Jabborov elektrotexnikaning nazariy asoslari

2.11.7. Induktiv bog'langan zanjirlarda energiya uzatish 

Ikkita
o'zaro

induktiv
bog'langan
elementlarda o'zaro energiya uzatilishini ko'rib
chiqamiz. Buning uchun induktiv bog'langan
elementlardan
tashqari
zanjirning
qolgan
qismini aktiv to'rtqutblik sifatida qaraymiz
(2.40-rasm).
Har bir davr mobaynida
1
i
va
2
i
toklarning
o'zgarishi natijasida induktiv bog'langan

ELEKTROTEXNIKANING NAZARIY ASOSLARI

125
elementlar

magnit
maydoni
orqali
berilayotgan
energiya
to'rtqutblikka qayta uzatiladi. Agar
1
i
va
2
i
toklar orasidagi faza
siljish burchagi bir-biriga nisbatan 0 va

oralig'ida bo'lsa, u holda
magnit maydonini hosil qilishga sarflanayotgan energiya, maydondan
qaytayotgan energiyaga nisbatan ko'proq bo'ladi va aksincha, boshqa
elementdan magnit maydoniga berilayotgan energiya maydondan
chiqayotgan energiyadan kam bo'ladi. Natijada energiya bir
elementdan boshqa elementga uzatilib turadi.
Quyidagi toklar ma'lum bo'lsin:

1
1

1

j
e
I
I 
va
2
2
2


j

e
I
I 
.
O'zaro induksiya ta'sirida birinchi va ikkinchi elementlarda
ajraladigan kompleks quvvatlar ifodasini quyidagicha yozish mumkin:






























.
~
,
cos
sin
~
1
*
2
*
1
2
*
2
1
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
*
1
1
1
2
M
M
M
j
M
M
S
I
I
M
j
I
U
S
I
MI
j
I
MI
e
I
MI
j
I
U
S











bundan



.
sin
2
1
1
2
2
1







I
MI
P
P
M
M

Sxemada
ko'rsatilgan

tok
va
kuchlanishlarning
musbat
yo'nalishida quvvatlarning musbat qiymati aktiv to'rtqutblikdan
elementlarga berilayotgan energiyaga mos keladi, quvvatlarning
manfiy
qiymati
esa,
elementdan
to'rtqutblikka
uzatiladigan
energiyaga mos keladi.
Lekin o'zaro induksiya ta'sirida paydo bo'ladigan va ikkala
elementga berilayotgan aktiv quvvat nolga teng, ya'ni
0
2
1


M
M
P
P

bo’ladi.

Agar
0
2
1






bo'lsa, u holda
,
0
1

M
P

,
0

2

M
P
ya'ni
fizik nuqtai nazardan, energiya to'rtqutblikdan olinib birinchi
elementdan ikkinchi element orqali yana to'rtqutblikka qayta
uzatiladi. Agar







2
1
2
bo'lsa, u holda
0
2

M
P
va
0
1

M
P

bo'ladi. Bu holda energiya ikkinchi elementdan birinchi element

orqali to'rtqutblikka qayta uzatiladi.