S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev

spektral sohasida bekituvchi
usullar
steganobardosh usullar hisoblanadi. Raqamli steganografiya- 
ning spektral usullari xilma-xil, ba’zilari esa LSB-usul bilan kom- 
binatsiyalab ishlatiladi.
Fayl - konteynerdagi ma’lumotlarni chastotali ifodalashda 
kosinusni diskret o‘zgartirish, Fureni diskret o‘zgartirish, veyvlet- 
o‘zgartirish, Karunen-Loev, Adamar va Xaar o‘zgartirishlar kabi 
diskret ortogonal o‘zgartirishlardan foydalaniladi.
Steganografik tizimlarda axborotni himoyalash prinsiplari.
Steganografik tizimlami buzuvchi passiv, aktiv va badniyatli bo‘li- 
shi mumkin (5.25-rasm).
5.25-rasm. Steganografik tizimlami buzuvchilar turi.
Passiv buzuvchi faqat stegokanal mavjudligi faktini aniqlashi 
va o‘matilgan ma’lumotlami o‘qishi mumkin. Aktiv buzuvchi 
nafaqat bekitilgan ma’lumotlami aniqlashi va o‘qishi, balki ulami 
to‘laligicha yoki qisman buzishi mumkin. Badniyatli buzuvchi eng
126

---

xavfli hisoblanadi, chunki u nafaqat steganogrammani buzadi, balki 
qalbaki steganogrammani yaratadi.
Buzuvchi (tahlilchi) u yoki bu tahdidni amalga oshirish uchun 
quyidagi hujumlardan foydalanadi;
- 
та ’lum to ‘Idirilgan konteyner asosidagi hujum.
Buzuvchi bir 
yoki bir necha steganogrammaga ega va steganokanal mavjudligi 
faktini aniqlash hamda boshqa steganogrammalami tahlillash imko- 
niyati uchun ochiq matnni tiklash yoki kalitni aniqlash topshirig‘ini 
bajaradi;
- m a ’lum о ‘rnatilgan ochiq matn asosidagi hujum.
Buzuvchi 
bir necha bekitilgan ochiq matnlar va mos steganogramma namuna- 
lari asosida kalitni olish maqsadida mos tahlilni amalga oshiradi. 
Bunday hujumlar ko‘pincha intellektual mulkni himoyalash tizim- 
lariga taalluqli hisoblanadi;
-