TpanenopTe).
(CBOHCTBO n0JIBH>KH0r0).
2. n e p e H .
BeKe).
HƏRƏKƏTVERİCİ I n p m ı .
l.jiB H x y m M H
(H a n p a B J w ro m H H , B ejıy m H il).
Hərəkətverici
qüvvələr
j i B H x y m n e c h h m ;
2
. jiB H ra T ejib -
H blH (npHBOiJHIUHH B JIB H X eH H e H T O - J I .,
y n p a B J ia ıo m H H jiB H xeH H eM w e r o - ji.) .
Hə-
\
rəkətverici qurğu
jjB H ra T e jib H a a ycT aH O B -
i
K a,
hərəkətverici mexanizm
jjB H raT ejibH biH J
M exaH H 3M ; I I c y u ı . jtB H x H T e jıt ( y c T p o fl-
■
c t b o
, o 6 e c n e H H B a ı o m e e jiB H x e H H e K a -
k o r o - ji . T p a H c n o p T H o r o cpejjC T B a -
b h h t
caM OJieıa,
K o .n e c a aBToM O Ö Hjıa n T .a .) .
H Ə RƏ K İ
n p n j ı . flB H raT en b H b ift
(npHBOJW-
i i i h h
b
jjB H x e H H e q T O - n . ; y n p a R r a ıo ııiH H
JlB H xeH H eM q e r o - J i . ) . ( J i h
3
h o j i .
Hərəki
sinirlər
jiB H ra T ejib H b ie H ep B b i,
hərəki liflər
A B H ra T ejib H b ie B o n o K H a ; n c H x .
hərəki ;
yaddaş
jiB H raT ejib H aa n aM aT b ,
hərəki duyğu
jiB H ra T e jib H o e
omymeHHe;
hərəki cihaz '
^B H raT ejib H W H a n n a p a T .
HƏ RƏM '
c y m .
y c T a p .
1.
x e m ,
cynpyra.
Xanın hərəmi
x e H a x a H a ; 2 . H a jı o x H H u a ;
3 . c m .
hərəmxana;
ra p e M ; 4 . b n p o u u ıo M :
K O M H arb i, O TBej^eHHbie j u ı a aceHiUH H .
HƏRƏM2
c y m .
a w a j ı . orpana
BOKpyr
mo -
i
I’HJlbl HJTH KJiaflÖHIHa.
HƏRƏMAĞASI
c y m . c m .
hərəmbaşı.
HƏRƏMBAŞI
c y m .
y c r a p . eBHyx (Kac- |
T p n p o B a H H b iH c jıy acH T ejib , H a
6
jııo jıa ıo m H H
|
3 a x e H m H H a M H r a p e M a ) .
HƏRƏM BAŞILIQ
c y m .
06
a
3
aHH
0
CTH eB-
H y x a .
HƏRƏMXANA I
c y u j .
H C T O p . ra p e M :
1 . y M y cy jib M aH : n o M e m e H H e h j i h H acT b
e r o ,
b
k o t o p o m
n p o a c H B a n H H a ııo x H H H b i;
2 .
COÖ Hp .
JKeHbl H
HaJIOJKHHHbl
X03aHHa
jIOMa.
Sultanın hərəmxanası
ra p e M cyjiT aH a,
saray sükuta qərq oldu, hərəmxana uyudu
jl B o p e q y T H x ,
rapeM ycHyjı; II n p H J i . ra- I
peM H bifi (
0
TH
0
c a m n ö c a K ra p e M y ).
Hərəm-
j
xana adətləri
r a p e M H b ie H p aB b i.
H Ə R F I c y m .
SyKBa:
1.
nHCbMeHHbiä
3
iıa K
!
b
a36yKe jıaHHoro
a 3 b i x a ,
o ö h t o o c o o t- |
BeTCTByıouiHH
onpejıejıeHHOMy 3ByKy.
Bö-
yük hətf
n p o n H C H a a (Ğ O Jib in aa) öyK B a,
baş
hərf
3 a r a a B H a a SyK B a,
kiçik hərf
c T p o n H a a
(M a n e H b K a a ) ö y K B a ,
latm hərfləri
jıa T b m -
CKHe
6
yK Bbi,
rus hərfləri
p y c c K H e
6
yK Bbi;
;
2 .
n e p e H . BHernH
a a
(jjopMaibHaa c to - j
p o H a H e r o - j ı .
b
n p
0
THB
0
n
0
j i
0
X H
0
CTb
CMHCJiy, c o j ıe p x a H H io .
Tərcümədə mətnin
hərfıni deyil, ruhunu verməyə çalışmaq la-
zımdır
n p n n e p e B o jıe H y * H o
nocTapaTb-
c a n e p e j ı a T b H e
6
yK B y, a jı y x TeKCTa;
II
n p H J i . 6yK B eH H H H
. H ərfüsulu
n e a .
6yK B eH H biH M eT o jı;
h ə r f blankı
c B a
3
b
.
öyKBeHHbift 6jıaHK; 0
hərfləri belə bilmə-
mək
h h
6e,
ım ue
He 3HaTb;
hərf və mənası
n e y i n ö y K B a
h
jıy x q e r o ;
hərflərimun-
cuq kim i düzm ək
n n c a T b Ö n c e p o M .
H Ə R F B Ə H Ə R F
h
a
p e lı .
l . n o
6yK BaM .
H ərfbəhərf diktə etmək
jjHKTOBaTb n o 6yK-
BaM,
hərfbəhəl-fköçürmək n&peımcajb
no
6yKBaM; 2 . 6yKBänbHo, 6yKBa b 6yKBy
(TO qb-B -TO H b, TOHHO, JIOCJIOBHO).
Hərfbd-
h ərf tərcümə etmək
öyKBajibno n e p e B e c m
H Ə R FƏ N H a p e M . c m .
hərfbəhərf
H Ə R FG Ü D Ə N c y m . öyKBoejı, SyKBoeflKa
(4>opMariHCT, nejıaHT, npnjjaıom H H
3Hme-
HHe BHeuiHeH c ıo p o H e jıejıa, MenoMaM b
y m e p ö
c M b ic Jiy ).
H Ə R F -H Ə R F h a p e ' i . n o 6yKBaM.
Hərf-
h ə r f oxumaq
H H T a n
n o 6yKBaM,
hərf-hərf
diqtə etm ək
jiHKTOBaTb n o 6yKBaM.
H Ə R FX A N A c y m . n o u H r p .
cjiobojihtiw
.
H Ə R F X O R c y m . c m .
hərfgüdən.
H Ə R FX O R L U Q c y m . öyKBoejıCTBo ( t o c t o
BHeııiHee, (JopM aibnoe TOjiKOBaHHe M e r o -
n n 6 o b y m e p 6
c M b ic n y ) .
H Ə R F İ
n p H j ı .
1 . 6yKBäjibHbift:
] ) n o j ı -
HOCTbK) COOTBeTCTByK)IIIHH He My - J I . , JIO-
cjiobhm h.
H ərfi tərcümə
öyKBajibHbift ne-
peBOjı; 2 ) npaMOİi, h c th h h b ih (np0THB0-
n o jıo x .: ııepeHOCHbifl, HHocKa3aTeJibHbifl).
Sözün hərfı mənası
ƏyKBajibHbiH cmwcji
CJIOBa; 2 . ÖyKBeHHblH (npOH3BOflHMbIH c
noM onibio 6yKB).
H ərfi işarələr
SyKBeH-
Hbie o6o3HaHeHHa;
hərfivuruq
m
a T . 6yK-
BeHHblH MHOJKHTeJlb.
H Ə R F İ-H Ə R F İN Ə H a p e M . tiyKna n ovkbv
( to h h o , jio c jio b h o ), cjio b o b cjio b o .
Eşit-
diklərini hərfi-hərfınə danışmaq
y c jib im a H -
Hoe paccK a3aTb cjio b o b cjiobo.
H Ə R F İL İK
c y
u ı .
Ə yKBäjibHOCTb
(nojiH oe
GooTBeTCTBHe q e M y - j ı . ) .
Tərcüməninhər-
filiyi
6yK B aJibH O C T b
nepeBOfla.
H Ə R FİY Y Ə N
H a p e q . y c T a p . 6yK BänbH O,
B
ÖVKBajIbHOM CM blCJie, aOCJIÖBHO.
H Ə R FÖ L Ç M Ə c y ı u . n o j ı n r p . THnoMeT-
pHH (CHCTeMa 3JleMeHTOB HaöopHbix 4)opM:
ınpHc})T, npoöejibH bie MaTepHanbi
h
n p .).
H Ə R FT Ö K Ə N
n p H J i .
n o j ı n r p . öyK B O -
OTJiHBHbiiı.
H ərftökən m aşın
6
yKBOOTJiHB-
H a a M an iH H a .
H Ə RG A H
c o k )
3
. p a
3
r . e c jiH , ea c e ü H , e c jiH
6
b i ( y n o T p . j u i h c o e jiH H e H H a y c j i
0
BH
0
H
n p H aa T O iH O H H acTH c j i o x h o t o n p e j u ıo a c e -
H Ha k r jıa B H O ö ).
H ərgah vaxtm ız olsa...
ecJiH S y jıe T y B ac B p e M a ...,
hərgah belə
olsa...
e c j ı n ö y a e T T a K ...; 0
hərgah belə de-
m ə ko la r sa
e c jiH m o x h o TaK B b ip a 3 H T b c a .
H Ə R G Ü N K Ü
n p H j ı .
1.
K a x jıo jiH e B H b iH
(n p o H c x o jiH iU H H , coB ep m aıo ıH H H C H , H c n b i-
T biB aeM bifi K a x jib iH n e H b ) , eacejiH eB H M H .
Hərgünkü qayğılar
K axjjO Ä H eB H bie
3
a
6
oT b i,
hərgünkü iş
K a acjıo flH eB H aa p a ö o T a ; 2 . n o -
BCeflHeBHblH
(HMeiOIUHH
MeCTO
H30 /JHfl
B
fle H b ) ; K aacflO flH eB H biH .
H ərgünkü h əya t
IIOBCeflHeBHaH X H 3H b;
3.
OÖbHHblH (TaKOİİ,
KaK B c e r a a ; n o c T o a H H b iii, n p H B b iH H b iiı).
H ərgünkü
(
həm işəki
)
ye r d ə oturm aq
c h -
a e T b H a
o ö m h h o m
M e c T e (TaM , r a e B c e r a a
CHae.TH);
hərg'itı \ii
(
h əm işəki
)
vaxtda g ə l-
m ək
n p n x o f lH T b b o ö b iH H o e B p eM a ( x a K
o
6
w h h o n p H X O fliu iH );
hərgünkü y erd ə g ö -
rü şərik
B C T peTH M ca b o ö h h h o m M e c r e
( t 3 m ,
r a e B cerjıa BCTpe'MJiHCb).
H Ə R G Ü N LÜ K ı ı p n j ı . noBceflHeBHbiü, 6 y a-
HH>IHbIH, O Ö blfleH H blİİ (iIO T eM H e n p H M e -
'ia T e J ib H b iii) .
H ərg ü n lü k p a lta r
n o B c e jiH e B -
H o e
njıaTbe.
H Ə R İ a H a n .
I
ı a c T .
a a
( y n o T p e Ə jıa e T C fl
n p n
OTBeTe f ljıa
BbipaxeHHa
y T B e p a cae H H a,
c o r a a c H a ) .
S a bah m əktəb ə g ələ cəksən ? -
Həri.
3 a B T p a n p H f le u i b b u iK O Jiy ? - J 3 a ;
II
b
3 n a H . c y u ı .
n o Jio a c H T e jib H b iH o t b c t
CBaTaM a c e H H x a
o öpaK e c o
C T o p o H b i p o -
a H T - J ie ii fle B y u iK H ; c o m a c n e
poaHTeJieii
a e B y u iK H H a
6
p a K ;
qızın hərisini a lm a q
c o c e a T a T b fle B y u iK y ( n o c B a T a B , n o jıy H H T b
c o m a c H e H a
6paK ;
y c n e ıu H O 3 a B e p u iH T b
C B aroB C T B o);
qızın h ərisin i verm ək
BwaaTb
aeByuiKy 3aMyac.
HƏRİF
c y m . l . n p e n e ö p . p a
3
r . c y
6
ı>-
ö k t (n e J io B e K c O T p n ııaT eJib H b iM H c b o h -
,
CTBaMH x a p a K T e p a , TC M H aa, n 0 fl0 3 p H T e Jib -
H a a . w ™ o c T b ) , ™ n .
B u h ə rifk im d ir?
k t o |
ə t o t c y
6
T.eK T ?; 2 . x a p r . n a p T H e p ( t o t ,
k t o
npH H H M aeT y H a c m e BM ecTe c x e M - j ı .
b K a K O H - J i .
H rpe);
3.
x a p r . ( |) p ä e p ,
( { jp a iıe p : 1 ) o
jiioöom
M y x M H H e.
Bu hərif
kimdir?
H t o ə t o
3 a c f ıp a e p ?
( k t o 3 t o t
n e -
jıo B eK );
2 )
H e o n b iT H b iii, HaHBHbiiı H eJioB ex.
Səni bir hərifkimi aldadıblar
T e
6
a o Ö M a-
H yjiH
KaK
( f ıp a e p a ,
özünü hərif kimi apa-
rtrsan
B e fle n ib c e
6
a , K aK ( J ıp a e p ; 0
hərif
olma
H e
6
yflb ( J ıp a e p o M ;
hərif öz işini bilir
3 H aeT K o u iK a H t e M a c o c ı e j ı a .
H Ə R İF C Ə SİN Ə
h
a
p e w
. xmpo. Hərifcəsinə
aldatmaq
k i m i x m p o o Ö M a H y rb k o t o
(oöflypHTb, oaypanHTb, o6ı>eropHTb).
H Ə R İF L Ə M Ə
c y m .
o t
r j ı a r .
hərifləmək.
H Ə R İF L Ə M Ə K
r j ı a r . n p o c T o p e n .
06
-
jıypİT b,
o ö a y p m ’b ,
oaypäHHBaTb,
o a y p a -
'iH T b , o ö t e r o p H B a T b , o
6
T> eropH Tb
(o6M a-
H y r b , n p o B e c ™ ) .
Sən məni həriflədin, kə-
ləkbaz!
o ö ı e r o p H J i
Tbi MeHfl, m o u ic h h h k !
H Ə R İF L İK c y u j . 1. xHTpocTb, jıyKäBCTBO,
njıyTOBäTOCTb; 2.
HaHBHocTb, H3JiHiuHaa
aoB epH H B O C T b.
Həriflik göstərmək
ı ı p o -
flBHTb HaHBHOCTb.
H Ə R İL K İ
n p n j ı .
eaceröflHbiH
(ö b re a ıo ıu H H ,
n p o H C X o jıaıu H H
KaagibiH
ro f l
r h h o h h h pa3
B r o f l ) .
Hərilki ezamiyyətlər
e x e r o f l H b i e
KOM aH aH poBK H,
hərilki bayramlar
e a c e r o a -
Hbie
npa3flH H K H .
H Ə R İL L İK
c y m . exeröaH H K (nepHOflH-
M ecK o e H 3flaH H e,
Bbixoflfluıee
o a h h pa3
b
rofl).
Elmi cəmiyyətin hərilliyi
e a cero flH H K
H a y n H o r o
oöıuecTBa,
arxeoloji hərillik
ap-
x e o j ı o r m e c K H H e x e r o f l H i o c ,
statistik hər-
illik
CTaTHCTHHecKHH eacerojiHHK.
H Ə R İS
I
n p n n .
x ä f l H b i i ı ,
HeHacbİTHbiii,
äjiHHbiä: näflKHH.
Pula həris
acaflHbifl
H a
f le H b i n ,
var-dövlətə həris
xaflHbiii a o 6 o-
raT C T B a,
şirniyyata həris
naaKHİi a o
c j ı a -
f lo c T e f t,
biliyə həris
acaflHW H k
mannaM;
qana həris
KpoBonHftqa, KpoBonHeu;
II
b
3 h
a
m . c y m .
öojibuıoü JiıoÖHTejib,
3aw ibiH öoaejibiıiHK h
e
r o - ji
.
Kino hərisi
6ojibiuoH jııoÖHTejib
k h h o ,
futbol hərisi
3aa/uibiH öojıeJibujHK 4)yr6oJia;
həris ol-
maq:
1.
6
biTb acaflH biM ; 2 .
6
biTb ju o Ö H T e -
JieM,
o x o t h h k o m
Ha h t o - j i . ;
teatr hərisi
olmaq
öbiTb 3aafljibiM
T e a T p a jıo M .
H Ə R İS A N Ə
h a p e h . c m .
hərisliklə.
H Ə R İS -H Ə R İS n a p e 4 . c m .
hərisliklə.
HƏRİSLƏŞM Ə
c y m . o t r j ı a r .
həristeş-
mək.
HƏRİSLƏŞMƏK
r n a r . cTaHO BH Tbca, cTaTb
X aflH M M , H eH aC tlTH blM .
H Ə RİSLİK
c y m . xäflH O C T b, HeHacb'iTHOCTb
( c H J ib H o e h o c T p o e x e j ıa H H e n o c T H H b
4 T 0 - J I . , OBJianeTb H e M - j ı . ) .
Biliyəhəris-
lik
X ajIH O CTb K 3HaHHHM.
H Ə RİSLİKLƏ
H a p e n .
x ä jiH O , c x ä j ı -
h o c t b i o :
1.
cTpeM HCb B3HTb
c e ö e , 3axBa-
THTb, c t e c T b h T .n . KaK m o x h o ö o j i b i n e
h K aK m o x h o S b ic T p e e .
Hərisliklə yem ək
acaHHO e c T b ; 2 . npoaB JiH H H e T e p n e H H e h
H a n p H x e H H o e BHHMaHHe.
Hərisliklə bax-
m a q k i m ə , ı v ə y a *.ajı,RO CM OTpeTb h i
k o t o - , 1 T O .
{fƏ R K İ y c r a ç . c y e s . açon3BÖJi, cəoe-
BÖJIHe.
W Ö R K İ - Ä Ə R K İ U K c n u i .
y e ı a p .
6e3-
m ä c m e , 6ecnopsmKH, Hepa36epnxa, Ka-
'ä.aşjıaK. Şəfıərda
hərki-hərkiükdir
s ro ç o iie
ffepasöepnxa, k ər ki-h ərkilik başladı uana-
jiH C b
6
e c n o p n jiK H .
HƏ RLƏ M Ə I
c y m .
o t
r j ı a r .
hərlə-
mək:
1.
B ep T eH H e, B p a m e H H e , K p y aceH H e;
2.
n e p e H .
n p e c jıe n o B a H H e k o t o - j i . ;
II
h a p e h . K p y ro M .
Hərləmə oturmaq
c h -
jie T b K p y ro M ;
III
n p m ı . K p y r jib iiı.
H ər-
iəmə daş
K p y m b it t K aM eH b
H Ə RLƏ M Ə K
r j ı a r . 1. BpamäTb, B e p ıe ib ,
K p y T H T i.'
1)
JipHBOJIHTb, n p H B e c T H b K p y -
r o B o e jiB H x e H H e .
Çarxı hərləm ək
B p a m a T b
K o jıe c o ,
sükanı h ərləm ək
K pyTH Tb p y jib ;
2)
j ı e p x a b p y x a x , n o B o p a n n B a T b b p a
3
-
H b ie C T o p o H w , n p H B o jiH T b b o B p a m a T e J ib -
H o e , K p y r o B o e jiB H aceH H e.
Şlyapasını h ə r-
ləm ək
B ep T eT b n u iH n o H ,
şişləri h ərləm ək
B ep T eT b
m oM nona; 3)
c o B e p u ıa T b
K pyro-
B o e B p a m a T e jib H o e jiB H aceH H e b B 0 3 jıy x e .
Ə lindəki qam çısını hərləyirdi
B e p T e jı b
p y x a x x j i w c t h k ;
2.
n e p e H . n p e c jıe jıO B a T b
(raaT b C H 3 a
Ke M- j ı . ,
CTpeMHCb 3axBaTH Tb,
H acT H H b ).
C aniləri m eşədə h ə rləm ək
n p e -
c jıejıo B aT b
npecTynHHKOB
b jı e c y ;
3.
n p o r y -
JIHBaTb K O T O - J I . , BOJIHTb ryjIH T b; BOJIHTb
M eju ıeH H b iM m a r o M .
Iti bayırda h ərləm ək
n p o ry jiH B a T b c o ö a K y b o JIB o p e; 0
əcəl h ər-
ləyir
k i m i K a rp a H H c M e p ™ k t o , cM epT b
He
O T c T y n a e T o t k o t o , cM e p T b x o ji m t
n o ıiHTaM k o t o .
H Ə RLƏ NDİRİCİ
Dostları ilə paylaş: