154
Oddiy vaqtbay tizimda ishchilarning ish haqi ularning tarif razryadlariga mos
keladigan tarif stavkalarini haqiqatda ishlagan vaqtlariga ko’paytirib aniqlanadi.
haq
r
t
vaqt
Т
К
С
IH
×
×
=
0
Bunda,
0
t
С
- 0-razryadli vaqtbay ishchining soatlik tarif stavkasi, tiyin, so’mda,
K
r
- kerakli razryadning tarif koeffitsienti, T
haq
- ishchining
haqiqatda ishlagan ish
vaqti, soatlarda.
Mehnatga haq to’lashning ushbu tizimida ishchilarga xizmat qilish
me’yorlarining asoslanganligi, tarif razryadlarining to’g’ri belgilanganligi va
sarflangan vaqtni to’g’ri hisobga olish juda muhimdir.
Mahsulotning
raqobatbardoshligini oshirish, uning sifat ko’rsatkichlarini
yaxshilash hozirgi kunning dolzarb masalalari bo’lib turgan vaqtda, asosiy
ishchilarning mehnatini vaqtbay tizimda hisoblash maqsadga muvofiqdir. Bunda
ishchilar son qiymatiga emas, balki sifat ko’rsatkichlarini
yaxshilashga intiladilar,
ularning ma’suliyati va javobgarlik hissi ortadi.
Mehnatga haq to’lashning mukofotli vaqtbay tizimi ishchi va xodimlarning
moddiy manfaatdorligini kuchaytirish maqsadida qo’llaniladi. Ishda erishilgan
miqdor va sifat yutuqlari,
xom ashyo, materiallar, yoqilg’i, elektr energiyasining
tejalganligi, mahsulot sifatining yaxshilanganligi, mashina
va mexanizmlarning
avariyasiz ishlaganligi va boshqalar mukofot to’lash uchun asosiy ko’rsatkichlar
bo’lib hisoblanadi. Bulardan tashqari sexlarning, ishlab chiqarish korxonalarining
erishgan yutuqlari mukofot to’lash uchun asos bo’lib xizmat qiladi.
Mehnatga vaqtbay haq to’lashning yana bir tizimi maoshli tizim bo’lib, u
tavsifi, uning malaka darajasi tarif-malaka ma’lumotnomasida ko’rsatilmagan ishlar
uchun qo’llaniladi. Uning miqdori davlat tomonidan belgilangan minimal ish
haqining miqdoridan kam bo’lmagan holda belgilanadi.
Bunga farroshlar, bog’bonlar,
qorovullar va boshqalarning mehnati misol bo’la oladi.
Korxonada qabul qilingan mukofotlash nizomiga ko’ra bu turdagi ishchilar
ham erishgan yutuqlari uchun mukofotlanadilar.