S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi
Yüklə 5,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Turkum. Parpi (Aconitum L.)
|
Dorivorlik xususiyati
: O‘simlik zaharli hisoblanadi, chunki tarkibida alkaloidi mavjud. Yangi yoki quruq o‘simlik juda ko‘p miqdordagi fitontsidlar mavjudligi sababli yuqori mikroblarga qarshi xususiyatlarga ega. Tibbiy maqsadlarda barglari va gullari va pishmagan mevalari bo‘lgan o‘t ishlatiladi.Agar siz maydalangan yangi o‘tni teriga bir necha soat davomida surtib qo‘ysangiz, kuyishlar paydo bo‘ladi (katta pufakchalar paydo bo‘ladi). Shuning uchun bu o‘simlik xalq tabobatida ekzema va boshqa kasalliklarni davolashda - zararlangan qismlarga spirtli eritmalaridan surtish orqali qo‘llaniladi. Ba’zi odamlar o‘simlik kukunidan malham tayyorlaydilar. O‘zbekistonda teri yarasini davolashda ishlatiladi. Bu o‘simlikni qo‘llashdan oldin albatta shifokorlar nazorati bo‘lishi shart. Chunki o‘simlik teriga surkalsa xatto pufakchalar hosil bo‘lishi mumkin 12 Turkum. Parpi (Aconitum L.) - Аконит - ko‘p yillik o‘t o‘simliklardir. Ildizi yo‘g‘onlashgan, poyasi tik o‘sadi. Barglari panjasimon. Gullari zigomorf. Bu avlodning hamma turlari zaharli, tarkibida akonitin alkaloidi bo‘ladi. Gullari chiroyli bo‘lganligi uchun manzarali o‘simlik sifatida ham ekib o‘ stiriladi. Tur. Aconitum soongaricum (Regel) Stapf, 1887. Bu tur Kashmir, Xitoy, Qirg‘iziston, Qozog‘iston hududlarida tarqalgan. O‘simlikning balandligi 70-130 sm, poyasi to‘g‘ri yoki tuklar bilan qoplangan Barglari poyada navbatma-navbat joylashgan yashil, uzunligi 5-9 sm, kengligi 8-12 sm, besh karra bo‘lingan. Gullash paytigacha pastki barglar odatda nobud bo‘ladi. Gullari katta, ko‘k- binafsha rang, uzunligi 3,5-4 sm va kengligi 1,8 sm. O‘simlikning barcha qismlarida alkaloidlar mavjud, ularning asosiy qismi akonitindir. Ammo ularning soni vegetatsiya davriga bog‘liq. Bu o‘simlikda ayni bahor pallasida kurtaklar hali gullashdan oldin alkaloidlarga eng boy davri hisoblanadi 13 . Akonit 12 Губергриц А.Я., Соломченко Н.И. , «Лекарственные растения Донбасса » 1990 13 Гаммерман, А. Ф., Гром, И. И. Дикорастущие лекарственные растения . — М.: Медицина, 1976 39 yallig‘lanishga qarshi, antibakterial, og‘riq qoldiruvchi ta’sirga ega. Teriga qo‘llanganda, u qichishishni keltirib chiqaradi, so‘ngra behush qiladi. O‘simlik bilan zaharlanish belgilari: qabul qilish usulidan qat’iy nazar, tananing turli qismlarida qichishish, oshqozon-ichak traktida og‘riqlar, shuningdek so‘lakning ko‘payishi shaklida namoyon bo‘ladi. Shu bilan birga, bosh aylanishi, ko‘zlarni ko‘rmay qolishi, nafas qisilishi va yurak ritmining buzilishi qayd etiladi. O‘lim holati nafas olish to‘xtatilishidan kelib chiqadi. Haddan tashqari toksiklik xususiyati tibbiyotda qo‘llanilishini cheklaydi. 14 Yüklə 5,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|