S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi

Dorivorlik xususiyati
, Tarkibida 0,12-0,4% alkaloid (asosan, tibbiyotda 
qoʻllaniladigan sferofizin) lar bor. 
Shildirbosh
-
Sphaerophysa salsula (Pall.) DC. 
Turkum. 
Oqquray (Psoralea L.) - Псоралея 
Tur. Oqquray (Psoralea pinnata L)
- dukkakdoshlar oilasiga mansub  koʻp yillik 
oʻsimlik. Oʻzbekistonda dukkakli Oqquray
 
 turi uchraydi. Ildizi yoʻgʻon va 
uzun. Poyasi tarvaqaylab shoxlangan, uz. 130 sm cha. Barglari oddiy, yaxlit, 
yumaloq 
yoki 
uch 
boʻlakli, 
cheti 
arrasimon, 
bandli, 
ket-ma-ket 
joylashgan. Guli mayda, toʻpguli shingilsimon, 
gultojisi 
binafsha 
rang 
. 
Gulkosalari qoʻngʻiroqsimon, 5 tishli. Mevasi bir urugʻli dukkak. Dukkagi 

---

106 
paxmoqtukli. Poyasi, bargi hamda mevasi tuk va mayda bezakchalar bilan 
qoplangan. Iyun—sentabr oylarida gul1ab urugʻlaydi.
Oqquray -Psoralea pinnata L
Dorivorlik xususiyati
. Ildizi va mevasida furokumarinlar (psoralen, izopsoralen 
va boshqalar), mevasida efir moyi va boshqa mavjud. Ildizi va mevasidan 
olinadigan psoralen preparati pes kasalligi (vitiligo)ni davolashda ishlatiladi. Togʻ 
yon bagʻirlarida, baxrrikor yerlarda begona oʻt sifatida oʻsadi. Choʻl va adir 
mintaqalariga keng tarqalgan 
Turkum. 
Sano (Cassia L.) — Кассия 
Tur. Sano
(
Cassia) makkai sano, senna
- dukkakdoshlar oilasiga mansub koʻp 
yillik oʻt, buta yoki kichik daraxtlar turkumi. Poyasi shoxlangan, pastki qismidagi 
shoxlari yerga tegib usadi. Bargi murakkab, juft patsimon, 5—10 juft ingichka 
bargchali: guli oq yoki qizgʻish, toʻpguli shingilsimon. Changchisi 10 ta, shundan 
3 tasi koʻpincha reduksiyalangan. Asosan, tropik va subtropiklarda (ayniqsa, 
AmerikadA. oʻsadigan 500—600 turi bor.

---

107