S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi

Sano
(
Cassia).- makkai sano,
Arabistonda tarqalgan. Oʻrta Osiyo, Qozogʻiston, Ukrainaning janubida oʻstiriladi.
Dorivorlik xususiyati
. Oʻtkir bargli Sanoning bargi tarkibida ichni yumshatuvchi 
va ishtahani ochuvchi, gemoroyga samarali dori sifatida ishlatiluvchi 
antraglikozidlar bor. Bargidan poroshok tayyorlanadi, qaynatib suvi ichiladi.
Turkum. 
Tikandaraxt (Gleditschia L.) - Гледичия 
Tur. 
Oddiy tikan daraxt dukkakdoshlar oilasiga mansub, bo‘yi 20-40 metrga 
yetadigan va ko‘chalarda hamda istirohat bog‘larida manzarali o‘simlik sifatida 
o‘stiriladigan daraxt. Tibbiyotda bargi ishlatiladi. Tarkibida alkaloidlar (triakantin 
va boshqalar), S vitamini, organik kislotalar va boshqa moddalar bor. Triakantin 
gidroxlorid me’da va o‘n ikki barmoqli ichak yarasida, yo‘g‘on ichak 
yallig‘lanishida hamda qaytalangan xolesistit (o‘t qopi yallig‘lanishi) da og‘riq 
qoldiruvchi vosita sifatida qo‘llaniladi. 

---

108 
Turkum. 
Yantoq (Alhagi GagneB.- Янтак, верблюжья колючка
Tur. Yantoq dukkakdoshlar oilasiga mansub, bo‘yi 30-130 sm ga etadigan tikanli 
ko‘p yillik o‘simliklar turkumi. Mamlakatimizdagi tekisliklarda, soy, kanal va 
daryo bo‘ylarida, cho‘llarda o‘sadi. Xalq tabobatida quyidagi to‘rtta turining yer 
ustki qismi va ildizi ishlatiladi. Qirg‘iz yantog‘i, Soxta yantoq, SHakar yantoq, 
Siyrak barg yantoq turlari mavjud. Ularning yer ustki qismi tarkibida saponinlar, 
ursol kislota, flavonoidlar (rutin, kversimeritrin va boshqalar), kumarinlar, efir 
moyi, C, B, K vitaminlari, karotin, organik kislotalar, qandlar, alkaloidlar, shilliq, 
oshlovchi va boshqa moddalar bor. Shakar yantoq avgust-sentyabr oylarida o‘zidan 
shirin suyuqlik chiqaradi. 2-3 kundan so‘ng bu suyuqlik qotib, qand zarrachasiga - 
mannaga aylanadi. Manna tarkibida ko‘p miqdorda trisaxarid va boshqa birikmalar 
bo‘ladi.