Tur. Dala qirqbo`g`imi - Equisetum arvense L
. turkumiga mansub ko‘p yillik
sporali o‘t. Poyasi ikki xil: bahor poyalari sporali, shoxsiz, shirali, kulrang-pushti,
oval-silindrsimon sporali spikelet bilan tugaydi, sporalari pishib yetilgandan keyin
ular nobud bo‘ladi va yozda tanasi (vegetativ), yashil, bo‘g‘imlarga bo‘lingan,
tanasi shoxlangan, tik, balandligi 10-50 sm sporalar aprel-may oylarida pishib
17
yetiladi. Ular nam tuproqlarda va qumli o‘tloqlarda, toshqin o‘rmonlarda va butalar
orasida, daryolar va ariqlar bo‘yida, tekis qismida, deyarli butun O‘zbekiston
bo‘ylab tog‘larning pastki va o‘rta qismlarida o‘sadi.
Dorivorlik xususiyati
. Dori-darmon uchun yer usti qismidan yozda, iyun-avgust
oylarida yig‘ib olinadi va soyada quritiladi. Ibn Sino dala qirqbo‘g‘imidan
(Equisetum arvense L) qonni to‘xtatuvchi vosita sifatida tavsiflaydi. Unga ko‘ra
o‘simlik yaralarni davolaydi, mushaklarning yorilishi (malham bilan o‘ralgan
holdA., churra, jigar va oshqozon o‘smalari, tomchilar, o‘pka sili kasalligiga
yordam beradi.
Xalq tabobatida
dala qirqbo‘g‘imi damlamasi diuretik va gemostatik (burun
qonashlari, qon ketishi, qonli diareya uchun) sifatida uzoq vaqtdan beri qo‘llanilib
kelinmoqda. Bundan tashqari, qaynatma suvli, o‘pka tuberkulyozining ayrim
shakllari, yurak va buyrak kasalliklari uchun buyuriladi.
Dala qirqbo`g`imi - Equisetum arvense L
Bo‘lim.
Qirqquloqtoifa yoki paporotniktoifa o‘simliklar (Polypodiophyta)-
Папоротниковидные или папоротники
Qirqquloqdoshlar oilasi
— Polypodiaceae . Daraxtlar, doimo yashil, barglari
reduksiyalangan, qipiqsimon, mayda, novda yuzasini o‘rab turadi. Qubbalari 7-25
mm, pishganda choklar bo‘ylab ochiladi
Sistematikasi
|