Salom Do’stlar

Rekvizit belgi - axborotning sifat tomonini xarakterlaydi, so’zlar yordamida ifodalanadi va mantiqiy amallarni bajaradi. Masalan: tovarning nomi, operatsiya turi.
Rekvizit asos - axborotning miqdor tomonlarini xarakterlaydi, raqamlar yor- damida ifodalanadi va arifmetik amallarni bajaradi. Masalan: 10, 250, 1000.
Inson qabul qiladigan va uzatadigan axborotlarning quyidagi turlari mavjud:

1. 
   Matnli, grafikli, turli sxemalar va maketlar ko’rinishida;
   
2. 
   Tovushli, to’lqinli va asab impulslari ko’rinishida;
   
3. 
   Yorug’liq va elektr nurlari ko’rinishida;
   
4. 
   Turli hidlar va taamlar ko’rinishida;
   
5. 
   Turli belgilar ko’rinishida;
   
6. 
   Imo-ishoralar va ta’sirlar ko’rinishida;
   
7. 
   Qarorlar, fikrlar va bayonlar ko’rinishida.
   

Hozirgi kunga qadar axborot turkumlanishining yagona tizimi yaratilgan emas.

T/r	Turkumlash belgilari	Guruhlar
1.	Mazmuniga qarab	iqtisodiy huquqiy sotsial texnikaviy tashkiliy
2.	Kelish manbai va foydalanish joyiga qarab	ichki axborot tashqi axborot
3.	Kimga mo’ljallanganligiga qarab	korxona uchun bo’lim uchun tsex uchun uchastka uchun
4.	Barqarorlik xarakteriga qarab	oddiy axborot shartli-doimiy axborot o’zgarib turuvchi axborot
5.	Foydalanish uchun tayyorligiga qarab	dastlabki axborot oraliq axborot yakuniy axborot
6.	Davriyligiga qarab	smenali axborot sutkali axborot kvartallik va h.k. axborot
7.	Boshqaruv jarayonidagi vazifasiga qarab	direktiv axborot hisobot ko’rinishidagi axborot hisobga olish bo’yicha axborot nazorat qilish bo’yicha axborot

8.	Voqealarning kelib chiqishini aks ettirish vaqtiga qarab	tarixiy axborot joriy axborotlar perspektiv axborotlar
9.	Mo’ljallanganligiga qarab	bir maqsadli axborotlar ko’p maqsadli axborotlar, ya’ni ko’p muammolarni echishga mo’ljallangan axborotlar
10.	Mustahkamlash va saqlash imkoniyatiga qarab	og’zaki axborotlar yozma axborotlar ovozli axborotlar tasvirli axborotlar va h.k.
11.	Muhimligiga qarab	o’ta muhim axborot (ko’rsatma, qo’llanma) muhim bo’lmagan axborotlar va h.k.
12.	To’liqligiga qarab	to’liq, kompleks axborotlar to’liq bo’lmagan axborotlar
13.	Xarakteriga qarab	individual axborotlar funksional axborotlar universal axborotlar
14.	Ishonchliligiga qarab	ishonchli axborotlar ehtimolli axborotlar

3. Axborotlarni o’lchash

Axborotni o’lchash uchun ikki ko’rsatkich kiritilgan: axborot miqdori I va qiymatlar hajmi V. Bu ko’rsatkichlar axborot adekvatlik shakllarida turli ifoda va talqinga ega. Har bir shakl o’ziga xos axborot miqdoriga va qiymatlar hajmiga ega.
Axborotning sintaktik o’lchovi. Qiymatlar hajmi V xabarda belgilar (razryad) soni bilan o’lchanadi. Turli sanoq tizimlarida bir razryad turlicha uzunlikka ega bo’lganligi sababli ularning qiymat o’lchov birliklari ham o’zgaradi:

• 
  ikkilik sanoq tizimida o’lchov birligi – bit (bitta ikkilik razryad) (axborotni o’lchov birligi sifatida, ya’ni 8 bitdan iborat bo’lgan «bayt» o’lchov birligi ham ishlatiladi);
  
• 
  o’nlik sanoq tizimida o’lchov birligi – dit (o’nlik razryad).
  

Axborot miqdori I ni tizim holatining noaniqlik tushunchasi (tizim entropiyasi) ni ko’rib chiqmasdan aniqlab bo’lmaydi.
Xabarning ixchamlik koeffitsiyenti (darajasi) quyidagi ifoda bilan ko’rsatiladi:

Y  ^I ,
V

bu yerda

0  Y  1.