Kalit turi bo’yicha Shifrlash usullari Nosimmetrik (Ochiq) kalitli Simmetrik (Mahfiy) kalitli Toshkent Moliya instituti R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva O’zgartirish usuli bo’yicha Simmetrik (mahfiy) kalitli shifrlash tizimlari Almashtirish usullarining mohiyati – bir alfavitda yozilgan information
simvollarni boshqa alfavit simvollari bilan ma’lum bit qoida bo’yicha
almashtirishdan iboratdir. Bu guruhga mansub eng sodda usul sifatida to’g’ridanto’g’ri
almashtirish usulini ko’rsatish mumkin. Dastlabki informatsiya yoziluvchi
А0alfavitnings0isimvollariga shifrlovchi alfavitning s1isimvoli mos qo’yiladi.Oddiy
xolda ikkala alfavit ham bir xil simvollar to’plamiga ega bo’lishi mumkin. Ikkala
alvavitdagi simvollar o’rtasidagi moslik ma’lum bir algoritm bo’yicha Кsimvollar
uzunligiga ega bo’lgan dastlabki matn Т0simvollarining raqamli ekvivalentlarini
o’zgartirish orqali amalga oshiriladi.
Monoalfavitli almashtirish algoritmi quyidagi qadamlar ketma-ketligi ko’rinishida ifodalanishi mumkin: 1-qadam: [1хR]o’lchamli dastlabkiА0alfavitdagi har bir simvols0 T(i=1, K)niА0alfavitdagis0isimvol tartib raqamiga mos keluvchihoi (s0i) soniga
almashtirish yo’li bilan raqamlar ketma ketligiL0hni shakllantirish.
2-qadam: L0hketma-ketligining har bir soninih1i = (k1x h0i (s0i) + k2) (mod R)
formula orqali hisoblanuvchiL1hketma-ketligining mos sonih1iga almashtirish
yo’libilanL1hsonlar ketma-ketligini shakllantirish, bu yerdak1o’nlik koeffitsient,
k2esa siljitish koeffitsienti. Tanlangank1vak2koeffitsientlarh0ivah1isonlarining bir
Almashtirish usullariусуллари O’rin almashtirish usullari Analitik usullar Additiv usullar Kombinatsion usullar Toshkent Moliya instituti R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva ma’noli mosligini ta’minlashi lozim. h1i = 0deb olinganidah1i = Ralmashinuvi
bajarilishi kerak.
