Samarqand davlat universiteti sh. Usanov, Sh. Axmedova qizlar tarbiyasining o‘ziga xos xususiyatlari

 
 
 

---

65 
TALABA QIZLARNI MILLIY KIYINTIRISHGA OTA-
ONALARNI TAYYORLASH 
 
Talaba qizlarni milliy tarbiyalashda milliy kiyinish ko„nikma, 
odatlarini tarkib toptirish o„ta dolzarb masala bo„lib qolmoqda. 
Shuning uchun ba‟zi talaba qizlarning kiyinish borasida ovro„pacha 
kiyinishga taqlidning ommaviylashib borishi bag„oyat achinarlidir. 
Buning okibatida xozirda ba‟zi talaba qizlarda oynai jaxon 
ko„rsatuvlarida ko„rayotgan materiallar, ba‟zi katta opalarining 
«namunasi» kiyinish soxadagi «moda»larga taqlidi bu xaqda ular 
ongining noto„g„ri shakllanishiga sabab bo„lmoqda. Misol uchun 
ba‟zi o„zbek talaba qizlarining tanasiga yopishgan tor shim, tanasini 
ko„z-ko„z qilib bexayolarcha ko„rsatadigan yupqa shiypon 
matolardan tor tikilgan kalta kuylak, yubka, kofta, palto kabi 
ovro„pacha kiyinadiganlar soni yirik shaxar muxitida kun sayin ortib 
borishi milliy madaniyatning, ma‟naviyatning qolaversa, millat 
tarbiyasining pasayishiga, obro„sizlanishiga, qadrsizlanishiga olib 
kelmoqda. 
Shuningdek, talaba qizlarning milliy kiyinishi O„zbekiston 
xalqining tarixiy-madaniy,ma‟naviy merosining bir ajralmas 
tarkibini tashkil etadi. Bu xaqda O„zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasi 49-moddasida «Fuqarolar O„zbekiston xalqining 
tarixiy, ma‟naviy va madaniy merosini asrashga majburdirlar»
1
, -
deb xuquqiy asoslab berilgan. Shunday ekan, xar birimiz ayniqsa 
talaba qizlar qomusimizda belgilab berilgan o„z fuqarolik ijtimoiy 
burchlarini ado etishga mas‟uldirlar.
Mazkur dolzarb ijtimoiy pedagogik vazifani amaliy xal 
qilishda birinchi galda ota-onalar, professor-o„qituvchi(domla)lar, 
gurux murabbiylari va keng jamoatchilikning ko„nikayotganligi, 
befarqligi, ijtimoiy mas‟uliyatsizligi talaba qizlarning milliy ruxda 
tarbiyalanishiga yomon ta‟sir ko„rsatmoqda. 
Buning asosiy sababi ba‟zi ota-onalarning talaba qizlar milliy 
kiyinishi bo„yicha pedagogik ma‟lumotlari, tajribalari xozirgi xayot 
talablari darajasida emasligini ko„rsatadi. Milliy kiyinish bo„yicha 
1
Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. Тошкент. «Ўзбекистон», 2012. 

---

66 
talaba qizlarga moddiy-ma‟naviy jixatdan kuchli ta‟sir ko„rsatadigan 
ota-onalarni shu soxaga ilmiy, amaliy tayyorlash talab etilmoqda. 
O„zbekiston respublikasi oila kodeksi 73-moddasida «Ota-
onalar o„z bolalarining tarbiyasi va kamoloti uchun javobgardirlar. 
Ular o„z bolalarining sog„ligi, jismoniy, ruxiy, ma‟naviy va axloqiy 
kamoloti xaqida g„amxo„rlik qilishlari shart»
2
, -deb belgilangan 
talabi o„rinlidir. 
Shuningdek, mashxur rus pedagogi K.D.Ushinskiy «Ota-onalar 
uchun pedagogik bilim xalq ruxi bilan sug„orilgan, xalqchilik 
g„oyasiga asoslangandagina ota-ona bilimdon tarbiyachilik san‟atiga 
ega bo„la oladilar», -deb ta‟kidlagan fikri nixoyatda xayotiydir. 
Demak, ota-onalarni talaba qizlarni milliy kiyintirishga 
pedagogik tayyorlashda ularning pedagogik ma‟lumotlarida o„zbek 
xalq ruxi bilan sug„orilgan, xalqchilik g„oyasiga asoslangandagina 
ota-onalar xaqiqiy tarbiyachilik maxoratiga ega bo„la oladi deb 
xulosa chiqarish mumkin. Ammo bizda ba‟zi oilalarda ota-
onalarning talaba qizlarni tarbiyalashda milliylik xususida bilimlari 
etarli emas. Bu borada ota-onalar milliylik asosiy ustuvor 
yo„naltiruvchi tarbiyaviy ta‟sir ko„rsatganligini tushunishlari, 
anglashlari shart. Shuning uchun ota-onalar talaba qizlarni milliy 
tarbiyalashda millat manfaatini birinchi o„ringa qo„yishlari shart. 
Busiz xaqiqiy milliy tarbiyani amalga oshirib bo„lmaydi. Tarbiyada 
milliylikni xiobga olmaslik talaba qizlarni milliy tarbiyalamaslikka 
olib keladi. 
Shuningdek, ota-onalarni talaba qizlarni milliy kiyintirishga 
amaliy tayyorgarlashda milliy istiqlol g„oyasi, milliy ong, milliy 
o„zlikni anglash, milliy g„urur va millatidan faxrlanish kabi milliy 
tuyg„ularni singdirishga aloxida e‟tiborni qaratish zarur. Chunki ota-
onalarning o„zlarida milliy g„oya, milliy ong shakllanmasa, talaba 
qizlarni ovro„pacha kiyinishga qiziqishi shuncha ortaveradi. 
Ovro„pacha kiyinishga chek qo„yish uchun avvalo ota-onalarning 
o„zlariga ovro„pacha kiyinishning moddiy va ma‟naviy zararini 
tushuntirish, anglatish zarur. Avvalo ota-onalar milliy kiyinmaslik 
o„z millatining shu soxada tashqi qiyofasini tanazzulga olib kelishini 
anglashi darkor. Millat a‟zosi millat tashqi qiyofasining kiyinishda 
2
Ўзбеrистон республикаси оила кодекси. Тошкент, «Адолат», 2012, 31-32-бетлар. 

---

67 
yo„qolishi shu millat tanazzulining ma‟naviy asosligini bilishi 
muqarrar. 
Bu o„z navbatida millatning moddiy jixatdan ya‟ni, milliy 
kiyimlarni ishlab chiqarishni yo„qotishga olib keladi va unga 
bo„lgan talabni to„xtatadi. Bu esa millatga ijtimoiy zarar keltiradi. 
Ana shu xaqiqatni bilish ota-onalar uchun juda muxim.
Ota-onalarning talaba qizlarni milliy kiyintirishga amaliy 
tayyorlash quyidagicha ijtimoiy muammolarni xal qilishga olib 
kelishi mumkin. Ular: mamlakat mavqei mustaxkamlanishiga, 
dunyo xamjamiyatida o„z o„rnimizni egallashga, maxalliy ishlab 
chiqarishni rivojlantirishga, ishlab chiqarishda qatnashadiganlarni 
ish bilan ta‟minlashga, talaba qizlarning ovro„pacha kiyinishiga 
chek qo„yishiga, ularda milliy ong, milliy g„urur, milliy o„zlikni 
anglashni tarkib toptirishga hamda o„z millatiga xos sharmu-xayo, 
ibo-iffat, or-nomus kabi milliy urf-odat, qadriyatlarni shakllanadi va 
xokazo.
Bizningcha yuqoridagi ijtimoiy pedagogik muammoni ilmiy va 
amaliy xal qilishning yo„li o„zbek xalqining tarixiy, madaniy va 
ma‟naviy ijtimoiy tajribasiga tayanib ish yuritish to„g„ri deb 
o„ylaymiz. Chunki ajdodlarimiz avval juda sodda milliy kiyinish 
bilan jaxon xamjamiyatida juda katta obro„ga, nufuzga va qadr-
qimmatga ega bo„lgan. Muximi o„z millatining g„ururini, iftixorini 
va boshqa millatlar orasida o„z o„rnini, mavqeini saqlab qolishiga 
erishgan. Aksincha ular boshqa millatlarning kiyinishlariga taqlid 
qilishmagan. Axir xar bir millatning o„ziga xos va mos kiyinish 
tajribasi bo„lgan. Ana shu kiyimlar insonlarni qaysi millatga 
mansubligini ifodalagan, ko„rsatgan. Shuning uchun xam bizning 
kiyimlarimiz o„zbekligimizni ifodalashi va ko„rsatishi shart. 
SHunday ekan, talaba qizlarning kiyinishini xam millat, davlat 
manfaatidan kelib chiqib tashkil qilish maqsadga muvofiqdir. 
Kiyinishda zamonaviylikni xisobga olish kerak, ammo millat 
manfaatiga mos va unga uyg„un bo„lishi maqsadga muvofiqdir. 
Talaba qizlarni milliy kiyintirishga ota-onalarni pedagogik 
tayyorlashda quyidagi yo„nalishdagi bilimlarni o„rganish uning 
samaradorligini ta‟minlaydi. Bular: 
 Boshqa millatlar kiyinish tajribasini ko„r-ko„rona 
anglamasdan, taqlid qilib o„zlashtirish millat obro„sini, qadrini 

---

68 
pasayishiga olib kelishiga ishonmog„i va talaba qizlarni 
ishontirmog„i. 
 Milliy kiyinish talaba qizning ijtimoiy xayotda jamoat 
orasida xurmatli, e‟tiborli, izzatli va qadrli bo„lishiga asos, poydevor 
yaratadigan vositaligini anglamog„i. 
 Milliy kiyinish talaba qizning millatiga sadoqatligini 
mansubligini va munosibligini ko„rsatuvchi belgi, tarbiya 
vositasiligiga talaba qizlarni ishontirmog„i va uni xayotda 
qo„llashga o„rgatmog„i. 
 Milliy kiyinish insonning o„ta ongliligi, farosatliligi, 
madaniyati 
va 
ma‟naviy kamolot darajasini ko„rsatuvchi 
mezonligini tushunmog„i. 
 Kiyinish xar kimning o„z xoxishini ifodalab qolmay, balki 
millat, xalq, davlat manfaatini amalga oshiruvchi ijtimoiy 
axamiyatga molik bo„lgan tarbiyaviy vosita bo„lmog„iga talaba 
qizlarni ishontirmog„i. 
 Milliy kiyinish millatning ko„rki, ko„zgusi, g„ururi, 
iftixori va or-nomusini ifodalovchi, ko„rsatuvchi tarbiya vositaligiga 
ishonmog„i va boshqalarni shunga ishontira olmog„i va xokazo.
Ota-onalarning yuqoridagi ta‟kidlangan bilimlari talaba 
qizlarni 
milliy 
kiyintirishdagi 
pedagogik 
ma‟lumotlarini 
takomillashtirib, ularni pedagogik tayyorlashga amaliy yordam 
beradi degan fikrdamiz. Xamda talaba qizlarni milliy kiyintirishning 
maqsadni bilish va amaliy bajarishga tayyorlaydi.
Shunday qilib, talaba qizlarni milliy kiyintirishga ota-onalarni 
pedagogik tayyorlash malakali etuk mutaxassislar tayyorlashning 
tarkibiy qismini tashkil etmog„i zarur. Mavzuning o„ta dolzarbligini 
xisobga olib o„rta maxsus va kasb-xunar kollejlari, oliygoxlarda 
fakultet ota-onalar majlislari, ma‟naviy-ma‟rifiy ishlar tarbiyaviy 
soatlarida mazkur mavzuni muxokama qilib xayotda joriy etilsa, 
talaba qizlarning ma‟naviy-axloqiy tarbiyasi yaxshilangan bo„lardi.