Tekshiriladigan obyektlar :
1. Ta’sis hujjatlarining mavjudligi va ustav kapitaliga
doir balans ma’lumotlarining haqqoniyligi
2. Buxgalleriya hisobi registrlari, oborot saldo
balanslarini tanlab tekshirish
3. Mulklar debitor va kreditor qarzlar. so'm va valyuta
mablag’larining inventarizatsiya ma’lumotlari
4. Ichki auditning tashkil etilishi va h.k.
Auditorlik tashkiloti rahbari o'tkazilishi lozim. Ba’zan korxonaning biror
tarmog‘iga nisbatan kuchli, qaysidir tarmog'i uchun esa sifatsiz ichki nazorat tizimi
o'matilgan bo'ladi. Ushbu vaziyatda, ichki nazoral tizimi talab darajasida bo'lgan
sohada audit teksliinivining hajmi kamaytirilishi, aksincha, sifatsiz ichki nazorat
tizimi mavjud bo'lgan tarmoqda uiiing hajmi ko'paytirilishi lozim. Korxonalarda
ichki nazorat tizimi sifatining turli darajadaligi, qo'llanilgan buxgalteriya
uslublarining har xilligi va aynan shu korxonaga xos bo'lgan xususiyatdan kelib
chiqib audit dasfurining tuzilishi o'zgarib boraveradi. Shu sabab, audit dasturi,
audit xulosasidan farqli o'laroq, yagona standart shaklga ega emas.
Ammo, audit dasturi tekshiruvni mantiqiy ketma-ket lik asosida olib borish
imkonini beradi. Ammo bu dastur audit xodimlarini yagona qolipga solib qo'yishi
kerak emas. Har bir xodim dastur chegarasidan chetlanmagan holda o'z
mulohazasiga tayanib ish ko'rishi kerak. Audit dasturi bilan chegaralanmagan
holda, xodimlar odatiy harakterga ega bo'lmagan, shubhali har qanday
operatsiyalami batafsil o'rganib chiqishlari zarur. Auditorlik firmalari, odatda,
xizmat haqini vaqtbay asosda olishlari sabab, tekshiruv uchun sarflangan vaqtning
doimiy hisobi yuritilishi lozim. Vaqt budjeti — audit tekshiruvining har bir
bosqichida qatnashayotgan, tajribasiga asosan guruhlarga ajratilgan auditorlaming
sarflagan vaqtini auditorlik firmasi tomonidan belgilangan tarif stavkasiga
ko'paytirish asosida ishlab chiqiladi. Vaqt budjeti faqatgina xizmat haqi
summasini belgilash uchun xizmat qilmay menejer yoki katta auditor tomonidan
alohida e’tibor qaratilishi lozim bo'lgan nuqtalami ko'rsatadi va tekshiruv
belgilangan maromda borayotganini kuzatish imkonini beradi.
Audit tekshiruvini imkon darajasida oldindan belgilangan vaqt ichida
yakunlash lozim. Shu sabab, har bir xodim tekshiruvni, o'zi uchun ajratilgan vaqtni
aniq bilgan holda, olib borishi kerak. Biror muammo, murakkabliklar yuzaga
kelgan holda, ushbu vaziyat yuzasidan xodim katta auditorga zudlik bilan xabar
berishi, buning natijasida vaqtning behuda sarflanishining oldini olishi kerak.
Audit tekshiruvi avvalgi yillarda ham o'tkazilgan taqdirda, joriy yil uchun
vaqt byudjetini tuzish oson kechadi. Ba’zan, mijoz buxgalleriya yozuvlarining
sifatsiz ekanligi aniqlangan, yoki boshqa kutilmagan vaziyatlar yuzaga kelgan
holda, vaqt budjetida keltirilgan muddatda tekshiruvni yakunlashning imkoni
bo'lmay qolaidi. Ammo vaqt budjetidan chiqmaslik tekshiruvning sifatiga ta’sir
etmasligi lozim. Ya’ni belgilangan muddatda tekshiruvni yakunlash maqsadida
tekshiruv yuzaki o'tkazilmasligi kerak.
Samarqand Parranda korxonasini 2014-yil 1-yanvaridan 31-
dekabrigacha bo’lgan davr uchun moliyaviy hisoboti auditidan xarajatlar
auditini oladigan bo’lsak:
Dostları ilə paylaş: |