Sanoat iqtisodiyoti va menejmenti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
TOSHKENT KIMYO TEXNOLOGIYA NSTITUTI
MENEJMENT VA PROFESSIONAL TA’LIM FAKULTETI
“SANOAT IQTISODIYOTI VA MENEJMENTI” KAFEDRASI
PUL VA BANKLAR FANIDAN

MUSTAQIL ISH


Mavzu:Pul massasi va pul agregatlari
Bajardi: B21-16u guruh talabasi
Xusenova Dildora
Tekshirdi:Qodirov Ulug’bek
Reyting ball: ___
Toshkent-2023
Mavzu: Pul massasi va pul agregatlari
Reja:
1.Kirish.
2.Asosiy qism:
2.1 Pul massasi va pul agregatlari
2.2 Pulning rivojlanish tarixi 
2.3 Qog‘oz pullarning muomalaga kiritilishi
3.Xulosa va takliflar
4.Foydalanilgan adabiyotlar
5.Ilovalar

Pulning vujudga kelishi kishilik jamiyati tsivilizatsiyasining buyuk kashfiyotlaridan hisoblanadi. ”Pul” deb nomlangan maxsus tovarning paydo bo‘lishi natijasida odamlar o‘rtasida ayirboshlash bilan bog‘liq ziddiyatlar va «ehtiyojlarning bir – biriga mos kelmasligi» kabi 

muammolar barham topdi. 
Pulning vujudga kelishi, uning evolyutsion rivojlanishnazariyasi, mohiyati va funktsiyalari haqida xorijiy vamahalliy iqtisodchi olimlar, nazariyachilar, mutaxassis-lar juda ko‘p ilmiy asarlar, maqolalar va tadqiqot ish-lari yaratgan. Hozirgi kunda ham ushbu jarayon davom etmoqda. Iqtisodiy adabiyotlarda pulning vujud-ga kelishi va uning hozirgi kundagi ko‘rinishi haqida ya-gona yondashuv mavjud emas.
Pulning vujudga kelish sababini bilish uchun qadimd odamlar o‘rtasida ro‘y bergan ayirboshlash munosabat-larini amalga oshirish jarayoniga e’tibor qaratish lozim Chunki, aynan mana shu tabiiy ayirboshlash jarayoni hozirgi kunda siz bilan biz kundalik hayotda va hisob – kitoblarda foydalanib kelayotgan pulning vujudga kelishiga zamin yaratgan.Xususan, pulning vujudga keli-shiga quyidagi omillar asos bo‘lib xizmat qiladi: 
qadimgi davrda odamlar o‘z ehtiyojidan ortib qolgan iste’mol mahsulotlari turib qolmasligi va saqlashning imkoniyati bo‘lmaganligi bois ularni o‘zlariga yaqin yoki tanish odamlarga bergan, bu o‘z – o‘zidan odam-lar o‘rtasida stixiyali ravishda bir tomonlama 
ayirboshlash munosabatlari vujudga kelishiga sabab bo‘l-gan; keyinchalik odamlarning ongi, dunyoqarashi va ha-yot kechirish tarzi rivojlanganligi natijasida, ikki tomon-loma ayirboshlash munosabatlari vujudga kela boshladiBu davrda,kishilarda o‘ziga zarur bo‘lmagan buyumningo‘rniga nimadir olish evaziga, ikkinchi kishiga berishi lozimligini anglay boshladilar. 
Bularning barchasi dastlab stixiyali ravishda sodir etilib, bu odamlarning kundalik uchun zarur bo‘lgan buyumla oziqovqatlar,kiyim – kechaklar va boshqa ehtiyojlarini qondirish natijasida ro‘y bergan.Bu davr ishlab chiqarish usulining natural xo‘jalik tuzumi davriga borib 
taqaladi. Ma’lumki, natural xo‘jalik tuzumidan ilgarigi davrda har bir kishi kunlik ehtiyoj uchun 
zarur bo‘lgan mahsulotni mustaqil ravishda ishlab top-gan (yaratgan)ligi bois,ular o‘rtasida 
ayirboshlash munosabatlariga ehtiyoj mavjud bo‘lmagan. 
Yuqorida qayd etilgan ikki omil, kishilar o‘rtasida ayirboshlash munosabatlarining 
shakllanishiga zamin yaratdi, natijada odamlar ixtiyoridagi ortiqcha mahsulotni o‘zi uchun zarur 
bo‘lgan boshqa mahsulotga ayirboshlashga ehtiyoj seza boshladi.