Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish

partiyasini kiritish - chiqarishning standart grafiklarini ishlab chiqish. 
7. Ish o‘rinlariga bir nechta davriy takrorlanadigan detalli operatsiyalarni 
biriktirish. Jarayonning seriyaligi darajasi seriyalilik koffitsienti bilan 
xarakterlanadi.
8. Ishlab chiqarish uchastkalari, ish o‘rinlari orasida tugallanmagan ishlab 
chiqarish hajmining yuqori bo‘lishi.
7
Ishlab chiqarishni tashkil etishning partiyali usuli ishlab chiqarish hajmi va 
mahsulot nomenklaturasining kengligiga bog‘liq holda turli ko‘rinishda bo‘ladi. 
Ishlab chiqarishni tashkil etishning partiyali usulining 3 xil turi ajratiladi. 
Kichik seriyali – o‘z xususiyatiga ko‘ra yakka tartibli usulga yaqinlashgan,
a) o‘rta seriyali – partiyali usulning klassik shakli. 
b) yirik seriyali – oqim usuliga yaqin bo‘lgan usul. 
Korxona, sexni u yoki bu usulga tegishli ekanligi mahsulot hajmi va 
nomenklaturasining kengligiga bog‘liq bo‘ladi. 
Partiyali usul oldiga quyidagi vazifalar qo‘yiladi: 
1. Partiyali usul shartlariga oqimli ishlab chiqarish elementlaridan ko‘proq 
o‘tkazish. 
2. Ishlab chiqarishning barcha bosqichlarida ishning maromiyligini ta‘minlash
7
Шепеленко Г.М. ―Организация производства на промышленних предприятиях‖ Ростов на Дону 2000, 205-
208 

---

3. Ishlab chiqarish sikli davomiyligini qisqartirish. 
Ishlab chiqarishni tashkil qilishning partiyali usuli uchun ishlab chiqarishga 
kiritilayotgan detallar partiyasi miqdori ya‘ni kattaligi va takrorlanishi muhim 
tashkiliy – iqtisodiy ahamiyatga ega. Aynan detallar partiyasi miqdori sexdagi 
ishlab chiqarish samaradorligiga hal qiluvchi ta‘sir ko‘rsatadi. Kichik partiyalar 
qayta sozlash hisobiga jihozlarning ta‘minlanishi darajasini pasaytiradi, mehnat 
unumdorligi, mahsulot tannnarxi ko‘rsatkichlarining yomonlashuviga olib keladi. 
Lekin, shu bilan birga ular tugallanmagan ishlab chiqarish hajmini pasaytiradi va 
ularni saqlash uchun qo‘shimcha maydonga talabni kamaytiradi. Yirik partiyali 
detallar, masalan oylik dasturga teng bo‘lgan detallar partiyasi, jihozlarning to‘liq 
bandligini oshiradi. Ishlab chiqarish maromiyligi ta‘minlanadi, qayta sozlash 
uchun sarflanadigan vaqtni qisqartiradi. Yirik partiyalar tugallanmagan ishlab 
chiqarish qoldig‘ining ko‘payishiga, ishlab chiqarish siklining uzayib ketishiga 
sabab bo‘ladi. Shu sababdan ishlab chiqarishga minimal ham, maksimal ham emas, 
balki optimal miqdordagi detallar partiyasini kiritish lozim. Detallar partiyasining 
kattaligini aniq belgilash murakkab texnik iqtisodiy vazifa bo‘lib hisoblanadi, 
chunki bunda ishlab chiqarish sharoitlari, aynan: detallarning o‘lchami, 
tugallanmagan ishlab chiqarishni saqlash uchun ishlab chiqarish maydonlarining 
yetarliligi, jihozlarning to‘liq balandligini ta‘minlashga jalb etiladi.
Detallar partiyasining optimal kattaligiga ta‘sir ko‘rsatuvchi muhim omil 
detallar tayyorlash mehnat sig‘imi hisoblanadi. Mehnat sig‘imi qanchalik yuqori 
bo‘lsa, partiya kattaligi shuncha kichik bo‘lishi lozim, Chunki yirik partiya ishlab 
chiqarish siklining uzayib ketishiga, tugallanmagan ishlab chiqarish hajmining 
oshishiga olib keladi. 
Detallar partiyasi miqdori sexdagi ishlab chiqarish maydoni bilan bog‘langan 
bo‘lishi zarur. Ishlab chiqarish maydoni qanchalik kichik bo‘lsa, ishlab chiqarishga 
kiritilayotgan detallar partiyasi miqdori shuncha kam bo‘lishi talab etiladi. 
Tugallanmagan ishlab chiqarishni saqlash uchun zaruriy maydonning yo‘qligi, 
detallar sifatining pasayishiga, brakning ko‘payishiga olib keladi.

---