Savod o‘rgatishda analitik-sintetik tovush metodi. Savod o‘rgatish jarayoni bosqichlari

1-bosqich. Harflarning nomini yodlatish („harfiy metod"). Bu metodning mohiyati 
quyidagilardan iborat bo„lgan: bir necha yildan beri o„qiyotgan bolalar maktabxonaga yangi 
kelgan bolaga bir necha kichik-kichik surani og„zaki yodlatgan. Bola aytayotgan suradagi 
so„zlarining ma‟nosini tushunmay, suralarni birin-ketin yodlab olgan, bu orada taxminan bir 
yilga yaqin vaqt o„tgan. Shundan keyin arab alifbosi yodlatila boshlangan; bola uyidan har ikki 

---

tomoni randalanib silliqlangan maxsus taxta olib kelgan. Maktabdor taxtaning bir tomoniga qora 
siyoh bilan 28 ta arabcha harfning yolg„iz shaklini alifbo tartibida bandlarga bo„lib yozib bergan. 
Maktabdor birinchi banddagi harflarning nomini alif, be, te, se deb aytgan. Bola domlaga 
ergashib takrorlagan, ayta olmasa, domla yana aytgan va shuni yaxshilab o„rganishni vazifa qilib 
topshirgan. Bola birinchi bandni yodlab olgach, ikkinchi bandni shu tariqa yodlagan. Bolalar 28 
harf
nomini
5-6 oyda zo„rg„a bilib olganlar, ularning ko„pchiligi harflarning nomini yodlab 
olsalar ham, qaysisi be (y), qaysisi se (otinoyilar yosh bolalarning eslab qolishiga yordam berish maqsadida har bir harf uchun shartli 
iboralar o„ylab topganlar („ - uzunchoqqina alif, v - bittagina be, ^ - ikkitagina te, & - uchtagina 
se kabi). 
2-bosqich. Bo‘g‘in hosil qilish. Harflar nomi yodlab bo„lin-gach, bo„g„in hosil qilishga, 
ya‟ni „zer-u zabar" ni o„rgatishga o„tilgan. Eski maktabda „zer-u zabar" (zabar, zei‟, pesh) har 
xil o„rgatilgan. Masalan, ba‟zi domlalar * (be, zabar-ba), be-zer-bi, be-pesh-bu, te-zabar-ta kabi 
o„rgatsalar, boshqalari be zabar ba, te zabar ta kabi, yana birovlari be-zabar-a; zer-i, pesh-u; te-