Sayali sadiqova

 
 
Key
- çox yaxşı, möhkəm, əsaslı: 
Çü yüz tutdu ŋ həqiqət bu təriqə, 
Key
 a ŋla bunda ögüşdür dəqiqə.
“Key”
sözü qədim mənbələrdən Mahmud Kaşğarinin lüğətin-
də və Yuqnəqinin “Ətəbatül-həqaiq” əsərində eyni mənada qeydə 
alınmışdır. Bu söz “Kitab əl-idrak”da da 
“yaxşı”
mənasında işlən-
mişdir. “Dastani-Əhməd Hərami”də də bu söz işlənmişdir. 
1
Dastani-Əhməd Hərami (tərtibçi: Ə.Səfərli). Bakı, 1978,
 
səh.79 
2
Qəhrəmanov C., Xəlilov Ş. Mustafa Zərir “Yusif və Züleyxa”. Bakı, 1991. 
səh. 265 

---

143 
Beytin ikinci misrasında işlənmiş “ögüş” (çox) leksemi də 
qədim türk sözüdür. Bu söz də istər qədim türk mətnlərində , is-
tərsə də Azərbaycan yazılı abidələrində 
“üküş”, “ögüş” və “yü-
güş”
şəklində işlənmişdir . Nailə Hacıyeva bu sözün “İxtiyarati-
qəvaidi-külliyyə” əlyazmasında 187 dəfə işləndiyini göstərir
1
. 
 
Kirtü
- gerçək, həqiqi, sadiq: 
Cavabın böylə verür bunun anlar, 
Kim, anlara der 
kirtü
 ərənlər… 
Bularu ŋ vəsf edər halını 
kirtü, 
Hədisi -”mutu qəblə ən-təmutu”.
 
Bu söz eyni mənada Mahmud Kaşğarinin lüğətində, “Ət-töh-
fə”də və “Kitab əl-idrak”da işlənmişdir. Sonuncu mənbədə 
“kirtü 
söylədi”
(doğru dedi) ifadəsi və 
“kirtülədi”
sözü də işlənmişdir. 
“Ət-töhfə”də bu söz “kərti” şəklində verilmişdir. Bu mənbədə 
“kərti ayıtmaq”
(doğru söyləmək) ifadəsi də işlənmişdir
2
. 
 
Küpə
- sırğa: 
Bu mey çak etdi əqli-küll qəbasın, 
Qulağında qodı qulluq 
küpəsin.
Bu söz 
“kübə”
və 
“küpə”
şəklində qədim türk mətnlərində 
işlənmişdir. Azərbaycan-türk yazılı abidələrindən Yusif Mədda-
hın “Vərqa və Gülşah” poemasında isə bu söz 
“küpə”
kimi qey-
də alınmışdır. “Ət-töhfə”də isə o 
“kübə”
şəklində işlənmişdir.