Sayali sadiqova
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
"mərkəz"
termini riyaziyyatda “çevrənin mərkəzi onun bütün nöqtələrindən eyni uzaqlıqda olan nöqtə”; “iki oxşar fiqurun oxşarlıq mərkəzi həmin fiqurların uy- ğun nöqtələrindən keçən düz xətlərin kəsişdiyi nöqtə” /ASE, B.1983 VII c/ mənalarını ifadə edir. “Konvektor” termininin isə informatikada “bir növ siqnalı digər növ siqnala çevirən EHM qurğusu; proqramı bir dildən eyni səviyyəli başqa dilə çevirən proqram” və “informasiyanı perfokartdan perfolentə və ya əksi- nə yazmaq üçün qurğu” kimi mənaları vardır. Beləliklə, termin- lərin yaradılmasında semantik üsulun da əhəmiyyəti var. Bunları öyrənmədən terminlərin məna inkişafını, xüsusiyyətini, hansı mə- nalarda işləndiyini dəqiqləşdirmək çətindir. Bununla belə, həmin üsul çoxmənalılığa səbəb olur, terminologiyanı zəruri dəqiqlikdən məhrum edir. Ona görə də, adi sözlərdən, termindən yeni termin kimi istifadə olunarkən həmin sözün ümumi ədəbi dildəki bütün mənalarını aşkar etmək və nəzərə almaq zəruridir. Yoxsa termin- lərdə olan bu xüsusiyyət elmi anlaşılmazlıq yarada bilər. Əlbəttə, yeni anlayışları yalnız mövcud sözlərlə ifadə etmək üsulu sözün məna yükünü çoxaldır, anlayış və məfhumları bir- birindən fərqləndirməyə imkan vermir, polisemantiklik yaradır. Dildə iki və daha artıq anlayışın ifadəsinə xidmət edən termino- loji vahidlərin olması ayrı-ayrı sahələrdə ixtisasçılara məlum ol- sa da qarşılıqlı anlaşmanı pozur. Bununla belə, bu proses də ay- rı-ayrı dillərin terminologiyasının zənginləşməsində müəyyən rol oynayan üsullardan hesab edilir. Beləliklə, dil yalnız leksik cəhətdən yeni söz kimi meydana çıxan vahidlər hesabına deyil, həm də əvvəlcədən mövcud olan sözlərin mənaca dəyişməsi və yeni məna alması ilə də zənginləşir. Dildə əvvəlcədən mövcud olan sözlə yeni anlayış, yeni məfhum ifadə olunur. Bu yolla dil məzmunca zənginləşir. Bununla da, bir forma ilə iki və daha ar- tıq məzmun bildirilməklə yanaşı, yeni məna almış terminlər dil- də mövcud olan müxtəlif sözlərlə əlaqəyə girərək lüğət tərkibini yeni ifadələrlə zənginləşdirir. |