Sayali sadiqova

2.
 
Texniki oxşarlığa görə mənanın köçürülməsi əsasında 
terminləşmə.
Burada
 
obyektin quruluşundakı yaxınlıq nəzərdə 
tutulur. Açar, başmaq, düymə, oyuq, dirsək, kəmər və s. sözlərin 
zahiri oxşarlığı əsasında semantik cəhətdən genişlənib termin-
ləşmişdir. Məsələn, 
“kəmər”
– qayış, belbağı mənasında, 
texni-
kada
isə içərisində su, neft, qaz və s. axıtmaq üçün metal və ya 
saxsı boru (neft kəməri, su kəməri, qaz kəməri) mənasında işlənir.
3.
 
Mənanın funksional oxşarlığa görə köçürülməsi əsasında 
terminləşmə.
 
Bu zaman yerinə yetirilən funksiyanın oxşarlığı, 
ümumiliyinə görə mənanın köçürülməsi nəticəsində sözün ortaq 
mənası əsas götürülür. Məsələn,
 
“zibil” 
- sözünün ilkin və törə-
mə mənalarına diqqət yetirək. 1. çöp, çürüntü (gərəksiz, lüzum-
suz, faydasız, heç bir dəyəri olmayan); 2. yararsız, ləyaqətsiz, 
çox pis, aciz; 3. informatika elmində “lazımsız, yararsız infor-
masiya” mənasında işlədilir.
 

---

258 
“
Axtarış” 
ümumişlək sözü hüquqda cinayətkarın axtarışı; 
informatikada isə tələb olunan xassələrdən ibarət olan elementin 
tapılması məqsədilə müəyyən elementlərə ardıcıl basılması mə-
nasındadır. Axtarış sözünün mənasında tapılmaq mənası ehtiva 
olunduğu üçün ümumişlək məna funksional cəhətdən köçürülə-
rək terminləşmişdir.
Semantik üsulla yaranan terminlərə məxsus ikinci pro-
ses terminlərin özünün semantik cəhətdən genişlənib daha 
yeni elmi-texniki terminoloji məna ifadə etməsidir.
Dilçilikdə 
bu proses transterminləşmə- terminlərin müəyyən semantik yük 
əsasında bir terminoloji sistemdən başqa terminoloji sistemə 
keçməsi, yəni bir sahə termininin mənasını dəyişərək başqa bir 
sahə termini kimi anlayışı ifadə etməsidir. Bu zaman termin öz 
semantikasını tam və ya qismən qorumaqla başqa terminoloji sa-
həyə keçir və sahələrarası omonimləşmə baş verir.
Elmlərin inkişafı onların inteqrasiyası və diferensiyası pro-
sesi ilə izlənir. Diferensiasiya zamanı bir sahəyə aid terminlərin 
yeni sahədə işlənməsi, bəzi hallarda isə iki sahənin terminoloji 
sistemində eyni mənanı bildirən terminlərə rast gəlinir. Lakin 
transterminləşmə prosesində eyni termin müxtəlif elm sahələrin-
də müxtəlif məna ifadə edən anlayışları bildirir. Məsələn,