104
ri azacıq fonetik dəyişikliyə uğramışdır.
Ödək
sözü isə
ödəmək
feilindən düzəlmişdir,
borc
anlamında işlənmişdir.
-ıq, -ik, -uq, -q:
açıq, bölük, buyuruq, dəlik, oyuq, ulaşıq,
tanıq
və s.
Qeyd edək ki, bu sözlərdən
oyuq
farsca
təndis (büt,
heykəl)
lekseminin türkcə qarşılığı kimi verilmişdir.
Həmin sö-
zün burada
qayada və ya taxta üzərində
oyma
şəklində düzəldil-
miş
kiçik heykəl
anlamında işləndiyini düşünmək olar.
Oyuq
sö-
zü XIV əsrə aid
“Töhfətüz-zəkiyyə fil-lüğətüt-türkiyyə”
əsərində
oyulmuş, deşilmiş
anlamlarında qeydə alınmışdır
1
. Sıradakı
gə-
dik
və
tanıq
sözləri isə müasir ədəbi dilimiz üçün arxaik səciyyə
daşısa da, bu leksik vahidlərdən birincisi
sınıq, deşik,
ikincisi isə
şahid
anlamında əski türk mətnlərində geniş şəkildə təmsil olun-
muşdur.
Ulaşıq
sözü
də qədim türk sözü
ulaşmaq
feilindəndir.
Ulaşıq
sözü lüğətdə
çalaq, peyvənd
anlamında işlənmişdir.
Gədilmək
(
deşilmək, korlanmaq
)
feilindən düzəlmiş
gə-
dik/gədük
sözü əski türk mətnlərində, eləcə də “Kitabi-Dədə
Qorqud”da göstərilən mənada işlənmişdir:
Qara polat
az qılıcı
gədik oğlan
2
. Maraqlıdır ki,
gədik
sözü dilimizin Bakı şivəsində
naqis
anlamında öz varlığını qoruyub saxlamışdır
3
.
Tanımaq
feilindən düzəlmiş
tanıq
ismi çağdaş Türkiyə türk-
cəsində
tanık
şəklində işlənir
4
.
Dostları ilə paylaş: