Sayali sadiqova



Yüklə 3,57 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə48/208
tarix25.12.2023
ölçüsü3,57 Mb.
#194908
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   208
Mohsun N - Sayali S Azerbaycan edebi dili son (2)

-ma
və 
-tı
şəkilçiləri ilə işlənir: 
qaynayış-qayna-
ma, qızış-qızma, qucış-qucma
(
qucaqlama
), 
inləyiş-inilti, otla-
yış-otlama, ögiş-öymə, sınayış-sınama
və ya 
sınaq, yeyiş-yemə, 
veriş-vermə
və ya 
verim
və s. Lüğətdəki 
örtüş
sözü müasir ədəbi 
dilimizdə 
örtük

inləyiş
isə 
inilti 
şəklində işlənir. Siyahıdakı söz-
lərdən 
yeriş
olduğu kimi qalmış, 
yaradış
isə 
yaradılış
şəklində 
düşmüşdür. Arxaik səciyyəli 
dinləniş, dürüşiş, yıldırış
sözlərinə 
gəldikdə isə onlardan birincisinin kökü sağır nunla yazılan 
din-
mək
sözüdür. Bu söz əski türk mətnlərində 
sakitləşmək,
rahat ol-
maq mənasında işlənmişdir.H.Naxçıvani də 
dinləniş
sözünü fars 
dilindəki 
asayeş
(
rahatlıq, dinclik
) lekseminin qarşılığı kimi iş-
lətmişdir. 
Dürüşiş
sözü isə lüğətdə 
çalışqanlıq, səy
anlamını da-
şıyır. Qeyd edək ki, 
dürüşmək
feili türkcəyə dair məşhur qay-
naqlarda 
çalışmaq, səy göstərmək
anlamlarında qeydə alınmış-
dır. 
Yıldırış
sözünə gəldikdə isə 
parlaqlıq
mənasını 
daşıyan
bu 
söz əski türkcə lüğətlərində 
yıldırıq
(
parlaq, parıldayan
) şəklin-
də qeyd olunmuşdur. H.Naxçıvani 
biliş
sözünü isə farsca 
aşena
(tanış) sözünün qarşılığı kimi işlətmişdir
1

Biliş
sözünə eyni mə-
nada klassik türk mətnlərinin çoxunda rast gəlirik. 
1
Hinduşah Naxçıvani. Əs-Sihah əl-əcəmiyyə. Elmi-tənqidi mətnin tərtibçi-
ləri: Cəmilə Sadıqova və Teyyubə Əsgərova. Bakı, Şərq-Qərb, 1993. 


106 
Aşağıdakı sözdüzəldici şəkilçilər isə, əsasən, bir (bəzən də 
iki) sözün tərkibində işlənmişdir: 

Yüklə 3,57 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   208




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin