Sayali sadiqova

 
Üyük
- təpə: 
Səni bildirdilər sana böyükdən, 
Ki, düz yerə enəsin sən 
üyükdən.
Bu sözün eyni mənada Mahmud Kaşğarinin lüğətində işlən-
məsi qeydə alınmışdır. Prof. Əmir Nəcibin fikrincə, bu ismin 
kökündə 
“üymək”
(bir yerə yığmaq, toplamaq) feili dayanır. 
“Üyük”
sözü başqa türk yazılı abidələrində də işlənmişdir. 
 
1
Радлов В.В. Опыт словаря тюркских наречии. 1-IV,СПб., 1888-1891. 
с.1289 
2
Турецко-русский словарь. М., 1980. с.890 

---

154 
Yaxtulu
- işıqlı, nurlu, parlaq: 
Ki, eşitmişəm anı bir uludan, 
Həqqin bəzmində şəmi-
yaxtuludan.
Bu söz eyni mənada XIV-XV əsrlərə aid bir neçə mənbədə 
işlənmişdir
1
. 
 
Yancuq
- yandan asılan torba, pul qabı: 
Nə bilsün gövhəri buncuq dakınan, 
Qəni olmaz qurı 
yancuq
 dakınan.
Bu söz Mahmud Kaşğarinin lüğətində 
“yancıq”/”yancuq”
şəklində işlənmişdir. Həmin mənbədə 
“yanlıq”
sözü də 
“çoban 
torbası”
mənasında işlənmişdir. Əbu Həyyan isə bu sözün bir 
atalar sözündə işləndiyini qeyd edir: 
“Yigid qoş, yançuk boş”
(Cavan gözəldir, cibi isə boşdur). “Yancuq” sözü XIII-XVII əsr-
lərə aid başqa yazılı abidələrdə də qeydə alınmışdır. 
 
Yasılmaq
- yayın kirişinin qövs şəklinə düşməsi, yayın 
(oxun) buraxılması: 
 
Kirişlər üzülə, yaylar 
yasıla,
 
Sonucı ləşkəri-Misri ŋ basıla.
Bu sözün eyni mənada Mahmud Kaşğarinin lüğətində işlən-
məsi qeydə alınmışdır. Həmin mənbədə 
“yasmaq”
feili də 
“bu-
raxmaq”, “dağılmaq”
mənalarında işlənmişdir. Göründüyü ki-
mi, 
“yasılmaq”
feili 
“yasmaq”
feilinin məchul növüdür. 
“Yasıl-
maq”
feili “Dastani-Əhməd Hərami”də də işlənmişdir: 
1
XIII asırdan günümüze kadar kitaplardan toplanmış tanıklariyle Tarama 
sözlüğü. I-VI c., Ankara, 1941-1945. səh.4214 

---

155 
Doqquz kişi yatır başı kəsilmiş, 
Qılıcları sınıb, yayı