See discussions, stats, and author profiles for this publication at
Yüklə 13,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
18.1-jadval
Mintaqaviy takror ishlab chiqarish jarayonlarini tartibga solishning ma‘muriy va iqtisodiy usullar Ma‘muriy usullar Iqtisodiy usullar Boshqarish qarorlarini tayyorlash va amalga oshirish uchun sharoit yaratishga yo‗naltirilgan aniq manzilli topshiriqlar berishga asoslanadi Umumiy iqtisodiy qonun- qoidalarga, tamoyillarga tayanadi Boshqariladigan obyektlarga to‗g‗ridan-to‗g‗ri ta‘sir ko‗rsatishda, boshqarish organining manfaatini ustuvor ravishda ko‗zlashda ifodalanadi Boshqariladigan obyektlarga bilvosita ta‘sir ko‗rsatiladi, turli mulkchilik shakllardagi korxonalarning iqtisodiy manfaatlari hisobga olinadi Qabul qilinadigan qarorlar uchun asosiy mas‘uliyat boshqarish organi zimmasida bo‗lib, boshqariladigan obyektning huquqlari cheklangan Xo‗jalik subyektari to‗liq mustaqillikka ega bo‗lishi, o‗z faoliyati va uning oqibatlari uchun yuqori mas‘uliyatli bo‗lishi taqozo etiladi Ma‘muriy farmoyishlar, rejalar direktiv xarakterga ega bo‗lib, ularni bajarish majburiy hisoblanib, undan chetlanishga yo‗l qo‗yilmaydi Xo‗jalik subyektarini o‗zining iqtisodiy manfaati nuqtayi nazaridan va iqtisodiy riskni e‘tiborga olgan holda muqobil qarorlar tayyorlashga va oqilona yechimlar topishga undaydi Mintaqaviy takror ishlab chiqarish jarayonlarini tartibga solishning iqtisodiy usullari xo‗jalik subyektarining iqtisodiy manfaatlari orqali, soliq imtiyozlari, kreditlar va subvensiyalar hamda boshqa dastaklar yordamida qo‗llaniladi. Yuqori boshqarish organlari belgilagan va tasdiqlagan qoidalar, nizomlar doirasida xo‗jalik subyektari, mahalliy hokimiyat organlari faoliyatiga bilvosita ta‘sir ko‗rsatib, ularga keng vakolatlar beriladi. 534 Respublikamizning turli hududlari maydoni, aholi soni, tabiiy-iqlim sharoiti, infratuzilma obyektlari bilan ta‘minlanishi, shaharlashuv darajasi, aholining turmush sharoiti va boshqalarga ko‗ra bir-biridan keskin farq qiladi. Jumladan, mamlakat ma‘muriy-hududiy birliklari o‗rtasidagi aholi zichligi bo‗yicha eng yuqori ko‗rsatkichToshkent viloyatining Toshkent tumaniga to‗g‗ri kelsa (1 km maydonda 767 kishi), aksincha, eng siyrak mintaqa Navoiy viloyatining Tomdi tumani (1 km maydonda 0,58 kishi) hisoblanadi. Aholi tabiiy ko‗payishida shahar va qishloq o‗rtasidagi tafovutlar yaqqol sezilib turadi. Xususan, yirik, sanoatlashgan va mahalliy millat vakillari nisbatan kam istiqomat qiladigan shaharlarda aholi tabiiy ko‗payishi qishloq joylariga nisbatan bir necha bor past ekanini ko‗rishimiz mumkin. Jumladan, Toshkent viloyatidagi Olmaliq, Ohangaron, Chirchiq shaharlarida tabiiy o‗sish respublika o‗rtacha ko‗rsatkichiga nisbatan 3-5 marta kamdir. Samarqand viloyati Urgut tumani aholi soni bo‗yicha mamlakat ma‘muriy-hududiy birliklari orasida eng yuqori o‗rinni egallaydi. U yerda 335 ming kishi istiqomat qiladi. Buxoro viloyati Qorovulbozor tumani esa, aksincha, aholisi eng kam hudud hisoblanadi. U yerda 13,6 ming kishi yashaydi. Umuman, har bir tuman yoki shaharning o‗ziga xos xususiyatlari haqida bu kabi misollarni yana ko‗plab keltirish mumkin. Mamlakatning mintaqaviy-iqtisodiy siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirishda ularning ushbu jihatlari albatta hisobga olinishi lozim. Mintaqaviy siyosatning muhim vazifalaridan yana biri – iqtisodiy kooperatsiya va mintaqalararo hududiy mehnat taqsimotini takomillashtirishdan iborat. Mintaqalar rivojlanishidagi eng muhim vazifalardan biri – turli hududlar 535 aholisining turmush darajasi bo‗yicha tafovutlarni bartaraf etishdan iborat. Ushbu vazifani bajarishda rivojlanish darajasi past bo‗lgan hududlarni rivojlantirish uchun maxsus davlat dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirish, tabiiy resurslarga boy mintaqalarda hududiy ishlab chiqarish mintaqalarini tashkil etish muhim ahamiyatga ega. Yüklə 13,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|