See discussions, stats, and author profiles for this publication at

Nazorat va muhokama uchun savollar 
1.
Mintaqaning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasiga 
qanday omillar ta‘sir etadi? 
2.
Davlatning mintaqaviy siyosatining mohiyati va 
mazmunini aytib bering. 
3.
Mintaqaning iqtisodiy barqarorlik indikatorlarini sanab 
o‗ting. 
4.
Mintaqaning iqtisodiy barqarorligini oshirish uchun 
nimalar qilish kerak? 
5.
Siz yashayotgan mintaqaning bugungi kundagi eng 
dolzarb muammolarini sanab o‗ting. 
6.
Mintaqalarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasi 
bo‗yicha tabaqalanishini tushuntirib bering. 
7.
Mintaqaning ijtimoiy barqarorligi komponentlarni sanab 
o‗ting. 
8.
Mintaqaga xavf solayotgan ijtimoiy tahdidlarni sanab 
o‗ting. 
9.
BMT tavsiyalariga ko‗ra aholining turmush sifati 
qanday aniqlanadi? 
10.
Ijtimoiy innovatsiya qanday ma‘noni anglatadi?
11.
Mintaqalarning 
ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlanishidagi 
tahdidlarni sanab o‗ting. 
12.
Mintaqaviy tahdidlarni tizimlashtirish va baholash 
ko‗rsatkichlarini tushuntiring.

---

564 
XIX BOB. MAMLAKATNING IQTISODIY 
XAVFSIZLIGINI TA‘MINLASH 
19.1-§. Jahon iqtisodiy tizimida milliy iqtisodiyotning tutgan 
o‗rni. Milliy manfaatlarga tahdidlar 
XX asrning oxirgi choragida jahon hamjamiyatining 
iqtisodiy, siyosiy va madaniy sohalardagi rivojlanishi globallashuv 
jarayonlari ta‘sirida amalga oshdi. Globallashuvning iqtisodiy 
mazmuni va mohiyati, birinchi navbatda, xo‗jalik taraqqiyotining 
manbalari, omillari va shakllari bilan bog‗liqdir. Bu yerda gap 
sarmoyalar, texnologiyalar, ishchi kuchi, intellektual va moliyaviy 
resurslar, boshqaruv va boshqalar to‗g‗risida ketmoqda. Ushbu 
jarayonlar xalqaro savdo va investitsiya hajmlarining o‗sishi, 
jahon moliya bozorlari va ishchi kuchi bozorlarining misli 
ko‗rilmagan tarzdagi diversifikatsiyasi, jahon xo‗jalik aloqalarida 
transmilliy korporatsiyalar rolining oshishi, global raqobatning 
keskinlashuvida namoyon bo‗lmoqda. 
Globallashuv iqtisodiy taraqqiyotning industrial bosqichidan 
postindustrial bosqichiga o‗tish davrining mahsuli bo‗lib 
hisoblanadi. Demak, globallashuv jahon hamjamiyatining bugungi 
kundagi taraqqiyoti bosqichini ifodalovchi jarayondir. Jahon banki 
ma‘lumotlariga ko‗ra, 1995-yilda dunyo aholisining 90 foizi 
globallashuv jarayonlariga tortilgan edi.
Globallashuv – baynalmilallashuvning eng yangi bosqichi 
bo‗lib, unda dunyo xo‗jaligi yagona iqtisodiy organizmga aylana 
boshlaydi. Mamlakatlararo tovar va xizmatlar, kapital va axborot 
oqimlarining, 
xalqaro 
miqyosda 
mehnat 
resurslari 
harakatchanligining keskin o‗sib borishi globallashuvning 
xarakterli xususiyatlaridan biridir. Keyingi davrlarda ishlab 
chiqarishning milliy bozorlarga emas, ko‗proq dunyo bozorlariga 

---

565 
yo‗naltirilganligi dunyo iqtisodiyoti globallashuvining hozirgi 
bosqichini 
harakatlantiruvchi 
kuchi 
bo‗lib 
hisoblanadi. 
Globallashuv jarayonlarining mamlakatlar iqtisodiy xavfsizligiga 
ta‘siri masalalarini o‗rganishda ―iqtisodiy globallashuv‖ 
muammosiga ko‗proq ahamiyat berish kerak bo‗ladi. 
Transmilliy korporatsiyalarning o‗sib borishi, ya‘ni ishlab 
chiqarishning integratsiyalashuvi, xalqaro miqyoslarda pul 
ko‗rinishidagi kapitalning turli shakllarda harakat qilishi 
―iqtisodiy globallashuv‖ tushunchasiga sifat jihatdan yangi 
mazmun baxsh etdi.