See discussions, stats, and author profiles for this publication at
-jadval Aholi daromadlari darajasi va ularning tabaqalanishini aks
Yüklə 13,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
8.4-jadval
Aholi daromadlari darajasi va ularning tabaqalanishini aks ettiruvchi ko‗rsatkichlarning chegaraviy qiymatlari Indikatorlar Chegaraviy qiymat Izoh Aholining umumiy sonida yashash minimumidan past daromadga ega bo‗lgan aholi ulushi 7% Ko‗p emas Aholi jon boshiga to‗g‗ri keluvchi daromad darajasining yashash minimumiga nisbati 5-6 barobar Kam emas 10 foiz eng yuqori daromadga ega bo‗lganlar daromadlarining 10 foiz eng past daromadga ega bo‗lganlar daromadiga nisbati (fondlar koeffitsiyenti) 6-12 barobar Keltiril gan qiymatlar doirasida Iqtisodiy tanazzul sharoitida qashshoqlikning o‗sishi real daromadlarning kamayishi oqibatida kelib chiqsada, daromadlar tabaqalanishining kuchayishi avval o‗rtacha daromadga ega insonlarning qashshoqlik holatiga tushib qolishlariga zamin yaratib beradi. Qashshoqlik iqtisodiy, madaniy va psixologik ildizlarga ega bo‗lgan murakkab ijtimoiy hodisadir, uning xususiyatlari mamlakat rivojlanishining tarixiy sharoitlari bilan ham bog‗liqdir. O‗zbekistonda kambag‗allikning tez sur‘atlar bilan o‗sishi, birinchi navbatda, aholini ijtimoiy himoya qilishning samarasiz tizimi sharoitida, XX asr oxiridagi tub ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarning dastlabki bosqichida bandlikning qisqarishi, 227 ishsizlikning paydo bo‗lishi va mehnat daromadlarining keskin kamayishi bilan bog‗liq. Qashshoqlik, ayniqsa, iqtisodiyotning davlat sektorida, qishloq joylarda va kichik shaharlarda, ko‗p bolali va to‗liq bo‗lmagan oilalarda band bo‗lgan fuqarolarga xosdir. Kambag‗allik nafaqat iste‘mol qilinadigan iste‘molning past darajasi, balki umuman past darajadagi mulk, ayniqsa, uy-joy, odamlarning ta‘minoti bilan bog‗liqdir. Kambag‗allik darajasiga nafaqat obyektiv omillar, balki subyektiv omillar ham ta‘sir ko‗rsatmoqda: sog‗liqning yomonligi, ma‘lumotning yetishmasligi, mehnat bozorida raqobatbardoshlikning pastligi, oilaviy hayotning past sifati, ijtimoiy patologiyalar va boshqalar. Prezidentning tashabbusi bilan « Saxovat va ko‗mak» jamg‗armasi tashkil etildi. 2020-yilning 10-iyun holatiga ―Mahalla‖ fondining ―Saxovat va ko‗mak‖ jamg‗armasi maxsus hisob raqamiga respublika bo‗yicha jami 194,6 mlrd. so‗m (15,2 mln. funt) xayriya mablag‗lari kelib tushdi. Shu kunga qadar esa, xalq deputatlari mahalliy Kengashlari va hokimliklarning qarorlari bilan 300 383 ta oilaga 118,99 mlrd. so‗m moddiy yordamlar ko‗rsatildi. 67 300 ta oilaga 71,1 mlrd.so‗m miqdorida naqd pul ko‗rinishda (o‗rtacha har bir oilaga 100 doll.dan ko‗proq) mablag‗lar berildi 1 . Mahalla va oilani qo‗llab-quvvatlash vazirligi hamda hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishga mas‘ul idoralar tomonidan joriy yilda moliyaviy yordam va ko‗makka muhtojlar ro‗yxati, ya‘ni ―temir daftar‖ tuzildi. Jami mazkur ro‗yxatlarga 1,7 milliondan ortiq a‘zosi bo‗lgan 400 mingdan ko‗proq oila kiritildi. Ushbu oilalarga bir martalik ko‗mak berish uchun O‗zbekiston 1 Tulyakov E. COVID-19: O‗ZBЕKISTON TOMONIDAN AMALGA OSHIRILGAN CHORALAR // https://strategy.uz/index.php?news=1013 228 Respublikasi Prezidentining «Koronavirus pandemiyasi davrida yordam va ijtimoiy himoyaga muhtoj aholini moddiy qo‗llab- quvvatlash bo‗yicha qo‗shimcha chora-tadbirlar to‗g‗risida» 2020- yil 30-iyuldagi PF–6038-sonli Farmoni bilan respublika byudjetidan 380 milliard so‗m mablag‗ ajratildi. Moddiy ko‗mak miqdori har bir oila a‘zosi uchun 220 ming so‗m miqdorida etib belgilandi. 2020-yilning yanvar-dekabr holatiga ko‗ra, aholining umumiy daromadlari 401,5 trln. so‗mni tashkil etdi. Aholi daromadlari bo‗yicha real o‗sish sur‘atlarini hisoblashda narx omillari ta‘sirini chiqarib tashlash maqsadida, inflatsiya ko‗rsatkichlarining asosiy turlaridan biri – iste‘mol narxlari indeksidan (INI) foydalaniladi. Iste‘mol narxlarining o‗zgarishi sababli o‗tgan yilning mos davriga nisbatan aholi umumiy daromadlarining real o‗sish sur‘ati 102,6 % ni tashkil etdi. 2020- yilning yanvar-dekabr oylarida aholi umumiy daromadlarining 74,5 % ini birlamchi daromadlar tashkil qilgan bo‗lsa, 25,5 % i transfertlardan olingan daromadlar hissasiga to‗g‗ri keldi. 2020-yilning yanvar-dekabr oylarida aholi umumiy daromadlarining katta qismi yollanma ishchilarning daromadlari va mustaqil ravishda band bo‗lishdan olingan daromadlarni o‗z ichiga olgan mehnat faoliyatidan olingan daromadlardan (jami aholi umumiy daromadlarining 69,3 % i) shakllandi. Aholi umumiy daromadlari tarkibida shaxsiy iste‘mol uchun o‗zida ishlab chiqarilgan xizmatlardan olingan daromadlarning ulushi 2,2 %, mol-mulkdan olingan daromadlarning ulushi 3,0 %, transfertlardan olingan daromadlar ulushi 25,5 % ni tashkil qildi. 2020-yilning yanvar-dekabr oylari ma‘lumotlariga ko‗ra, transfertlardan olingan daromadlarning 2019-yilning mos davriga nisbatan nominal o‗sish sur‘ati 117,6 % ni tashkil etdi. aholining 229 umumiy daromadlari hajmida transfertlardan olingan daromadlarning ulushi 25,5 % ni tashkil etdi. Kuzatilayotgan davrda ijtimoiy transfertlarning o‗sish sur‘ati 123,2 % ni tashkil etdi va bunga ijtimoiy transfertlar tarkibida 81,5 % ulushga ega bo‗lgan pensiyalar asosiy ta‘sir ko‗rsatdi. 2019-yilning mos davri bilan taqqoslaganda pensiyalarning o‗sish sur‘atlari 121,3 % ni tashkil etdi. O‗tgan davr mobaynida pensiya, nafaqa va stipendiyalarning o‗zgarishi aholi umumiy daromadlarining 2,3 % ga o‗sish imkonini berdi. O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Oliy Majlisga murojaatnomasida ― Yüklə 13,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|