Şəkərli diabet (tip 2) xəstəliyinin diaqnostika və müalicəsi üzrə klinik protokol

Monoterapiya 
► 
Metformin, xüsusən artıq çəkisi olan xəstələrdə, ilkin preparatdır. (A) 
► 
Metforminin təyinatı üçün əks-göstərişlər olarsa və ya istifadəsi 
zamanı əlavə təsirlər olarsa, sulfonil-sidikcövhəri preparatları 
xəstələrin əksəriyyəti üçün ilk sıra dərmanıdır. (B)
Kombinə olunmuş müalicə
► 
Əgər мetformin ilə müalicənin effekti az olarsa, əks-göstəriş 
yoxdursa, sulfonil-sidik cövhəri preparatları və ya digər 
şəkərsalıcı həblər əlavə edilməlidir. (B)
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---

 18
DƏRMAN VASİTƏLƏRİNİN SEÇİLMƏSİ 
1. Qlükometabolik vəziyyətə uyğun
► 
Postprandial hiperqlikemiya zamanı – α-qlükozidazanın inhibitoru, 
qısa müddətli sulfonil-sidikcövhəri preparatları, qlinidlər, qısa 
müddətli requlyar insulin və ya insulinin analoqları. 
► 
Acqarına hiperqlikemiya – biquanidlər, uzun müddətli sulfonil-
sidikcövhəri preparatları, qlitazonlar, uzun müddətli requlyar insulin 
və ya insulinin analoqları 
► 
İnsulin rezistentliyi – biquanidlər, qlitazonlar, α-qlükozidazanın 
inhibitoru
► 
İnsulin çatışmazlığı – sulfonil-sidikcövhəri preparatları, qlinidlər, 
insulin 
2. ŞD2-nin ilkin müalicəsi
zamanı
Seçim preparatları: 
9 
Metformin
9 
Tiazolidinedion
9 
Sekretaqoqlar
9 
Dipeptidil-peptidaza-4 inhibitoru
9 
Alfa-qlükozidazanın inhibitoru 
2-3 ay ərzində preparatın monitorinqi və titrlənməsi aparılmalıdır.
2-3 aydan sonra tələb olunan qlikemik profil əldə edilmədikdə, 
kombinə olunmuş terapiyanın başlanması tövsiyə olunur. 
İnsulin terapiyası 
► 
HbA1c səviyyəsi 8%-dən çox, simptomatik hiperqlikemiya 
olarsa, həmçinin AQQ-nin yüksəlməsi və ya HbA1c-dən asılı 
olmayan postprandial qlükozanın həddən artıq artması olarsa, 
insulinlə terapiya başlanmalıdır. (A)
► 
Hiperqlikemiyaya nəzarət etmək üçün və HbA1c 10%-dən çox 
olduqda baş verən qlükoza toksikliyinin qarşısını almaq 
məqsədilə insulin terapiyası təyin edilir, vəziyyət bərpa edildikdə 
insulin müalicəsi dəyişdirilir və ya dayandırılır. (A)
► 
Aşağıdakı hallarda ŞD2-li xəstələrə müvəqqəti olaraq AQP-yə 
nəzarət etmək üçün monoterapiya və ya oral preparatlarla 
kombinə olunmuş şəkildə orta- və ya uzunmüddətli təsir edən 
insulin təyin edilir:
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---

 19
9 Oral preparatlar qeyri-effektiv, intolerant olduqda və ya əks 
göstərildikdə 
9 Qısa zaman ərzində euqlikemiya vəziyyətini əldə etmək üçün 
(məs., uzunmüddətli hiperqlikemiya əlamətləri olan xəstələr 
əməliyyatdan sonrakı və/ və ya təcili yardım məntəqəsində) 
9 Hamiləlik planlaşdırılanda və ya baş verdikdə 
9 HbA1c normal səviyyədən >1,5 % çoxdur
9 Çəkinin itməsi və ya qida qəbulu ilə əlaqəli olmayan ketozla 
bağlı insulin çatışmazlığı