Semestr Mavzu : Katta ijtimoiy guruhlar psixologiyasi

Etnik guruhlar psixologiyasi 
Ijtimoiy psixologiyada katta guruhlar ichida etnik guruhlar psixologiyasi, ya’ni 
etnopsixologiya bo`yicha ko`proq tadqiqotlar o`tkazildi. Ayniqsa, hozirgi davrda har 
bir jumhuriyatlar alohida, mustaqil davlat mavqeini olgan, lekin boshqa tomondan 
qaraganda, hamdo`stlik mamlakatlari ittifoqi sharoitida millatlar o`rtasida muttasil 
aloqalar mavjudligidan kelib chiqib, milliy psixologiya masalalari kun tartibida 
avvalgidan ham muhim masala sifatida qo`yilmoqda. Shuning uchun ham katta 
guruhlar ichida milliy guruhlarga ko`proq e’tibor berishni lozim topdik. Bunday 
e’tiborning yana bir boisi — O`zbekistonda bu sohada ayrim tadqiqotlarning 
o`tkazilganligi, lekin ular ko`p hollarda milliy psixologiya darajasiga olib 

---

chiqilmaganligidandir. 
Etnopsixologiya — bu psixologiyaning shunday tarmog`iki, u ayrim olingan millatlar 
psixologiyasidan tashqari, turli xalqlar psixologiyasini, kichik milliy guruhlarni ham 
o`rganadi. Ma’lumki, bu boradagi birinchi ilmiy tadqiqotlar V. Vundt tomonidan olib 
borilgan edi. Uning tadqiqotlaridagi ''xalq" tushunchasi aslida etnik uyushma 
ma’nosida tushuntirilgan edi. Uning fikricha, etnik guruhlar psixologiyasini o`rganish 
uchun ularning tilini, odatlarini va ana shu xalqlarda keng tarqalgan afsonalar va 
boshqa ong tizimlarini o`rganish kerak. A.R. Luriya esa O`zbekiston xududidagi 
yashaydigan xalqlarning psixologiyasini o`rgandi. Uning asosiy maqsadi milliy 
psixologik xususiyatlarni o`rganishda tarixiy prinsipga tayanish lozimligini isbotlash 
hamda milliy psixologiyaning hayot tarziga, shaxsning jamiyatda kishilar 
munosabatlari tizimida tutgan o`rniga bevosita bog`likligini isbot etish edi va bu 
tadqiqotda birinchi marta milliy psixologiyani o`rganishga yordam beruvchi metodlar 
va metodologik prinsiplar sinab ko`rildi. 
Oxirgi yillarda chet el va sobiq Ittifoq olimlarining tadqiqotlarini umumlashtirib, 
etnopsixologik ishlarga yagona ilmiy yondashuvni topish harakatlari sezilmokda. Bu 
sohada mashhur rus etnografi va psixologi Yu. Bromley olib borgan ishlar, uning 
laboratoriyasida to`plangan ma’lumotlar misol bo`lishi mumkin. Yu.V. Bromley etnik 
guruhlar psixologiyasida ikki tomonni ajratib beradi: 
1.