Seminar mashg’ulotlari 1-mavzu. Falsafa fanining predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli Muhokama uchun savollar


Falsafiy dunyoqarash murakkab tuzilishga ega. U



Yüklə 5,02 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə113/452
tarix14.12.2023
ölçüsü5,02 Mb.
#176881
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   452
Seminar mashg\'uloti FALSAFA

 
Falsafiy dunyoqarash murakkab tuzilishga ega.
U
muayyan bilimlar, kelajakka 
qaratilgan G‘oya va maqsadlar, tabiiy va ijtimoiy fan yutuqlari, diniy tasavvurlar, qadriyatlar, 
ishonch, e’tiqod, fikr, hissiyot kabi tarkibiy qismlardan iborat. 
Bularning ichida e’tiqod muhim ahamiyat kasb etadi. U dunyoqarashning mazmunini tashkil 
etadigan asoslardan biridir. E’tiqod insonning o‘z qarashlari va g‘oyalari to‘g‘riligiga, orzu-
umidlarining asosli ekaniga, faoliyati va xatti-harakatining umumiy maqsadlarga va talablarga 
mosligiga bo‘lgan chuqur ishonchidan paydo bo‘ladi. U insonning hissiyoti, irodasi va faoliyatini 
belgilaydi, ularni boshqaradi, shaxsni omilkorlikka, samarali faoliyatga undaydi. 
Falsafiy dunyoqarash tarkibida hissiyot va aql muhim o‘rin tutadi. hissiyot dunyoqarashning 
emotsional-ruhiy jihati bo‘lib, dunyoni tushunish esa, dunyoqarashning aqliy shaklidir. hissiyot – 
quvonch, shodlik, zavqlanish, hayot va kasb-kordan mamnunlik yoki norozilik, hayratlanish
xavotirlanish, asabiylashish, yolg‘izlik, zaiflik, ruhiy tushkunlik, g‘am-qussa, nadomat, o‘z 
yaqinlari va vatani taqdirini o‘ylash kabi xilma-xil shakllarda namoyon bo‘ladi. Ana shular 
barchasining uyg‘unligi dunyoni his etishga olib keladi. Dunyoni his qilish esa, uni aqliy 
tushunishga, muayyan dunyoqarashning shakllanishiga asos bo‘ladi. 
Inson aqli unga xos hissiyot va tasavvurlar asosida ilmiy dunyoqarashni shakllantiradi va 
takomillashtiradi. har bir kishiga xos hissiyot va fikr, bilim va e’tiqod, intilish va kayfiyat, orzu-
umid va qadriyatlar dunyoqarash tarkibida yaxlitlashadi va olamni bir butun holda aks ettiradi. 
Bir butun, yaxlit dunyoqarashning shakllanishi bolalikdan boshlanib, inson hayotining 
oxirigacha davom etadi. Bu holat individual dunyoqarashning asosiy tamoyillaridan birini 
ifodalaydi. 
Falsafiy dunyoqarashning shakllanishida bilim g‘oyatda muhim ahamiyat kasb etadi. Bilimda 
dunyoqarashning barcha belgilari mavjud. Lekin, bilim va dunyoqarash aynan bir narsa emas. 
Olamni tushunish bilimlar paydo bo‘lishi uchun asosdir. Bilim inson ongida hissiy va aqliy bilish 
jarayonida hosil bo‘ladi, u dunyoqarashning asosi, uning uzviy qismidir. 
Falsafa azal-azaldan dunyoqarash bo‘lgan. Chunki, uning o‘zi hayot nima uchun berilgan, 
dunyoga kelishdan maqsad nima, umrni mazmunli o‘tkazishning qanday yo‘llari bor, degan talay 
savollarga javob topish zarurati tufayli vujudga kelgan. Falsafiy dunyoqarash o‘zining nazariy 
asoslangani va puxta ishlangani bilan ajralib turadi. Shu ma’noda, u boshqa fan yoki faoliyat 
sohasi uchun umumiy uslub vazifasini ham bajaradi. 
Agar nazariya bilish jarayonining natijasi bo‘lsa, usul (metod) shu bilimga erishish yoki uni 
amalga oshirish yo‘lini anglatadi. Falsafiy nazariya esa, bir vaqtning o‘zida usul vazifasini ham 
bajara oladi. Tarixning burilish davrlarida o‘zgarishlarning asosiy yo‘nalishlari va maqsadlari 
nechog‘li to‘g‘ri ekani falsafiy dunyoqarash tamoyillariga solishtirib aniqlanadi. Bunda muayyan 
falsafiy nazariya umumiy usul (metod) sifatida qabul qilinadi. Shu sababdan ham bunday 
davrlarda falsafiy nazariyalarga e’tibor kuchayadi, taraqqiyot yo‘llaridan borish falsafiy 
modellarining ahamiyati ortadi. 



Yüklə 5,02 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   452




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin