Sh. Maxmudov «statistika» fanidan o’quv uslubiy majmuasi

2.1.5. Статистик кўрсаткичлар.
Статистик кўрсаткичларнинг моҳияти ва аҳамияти. Статистик кўрсаткичларнинг ажралмас таркибий унсурлари (сифат ва микдор томонларнинг мавжудлиги; замой ва маконга богликлиги). Статистик кўрсаткичларнинг таснифлари. Индивидуал ва жамлама кўрсаткичлар. Бирламчи ва хосилавий кўрсаткичлар. Мутлак, нисбий ва уртача кўрсаткичлар. Моментли ва интервалли кўрсаткичлар. Аддитив ва ноаддитив кўрсаткичлар.
Мутлак кўрсаткичлар ва уларни турлари. Мутлак кўрсаткичларни ифодалаш шакллари: натурал, мехнат ва киймат кўрсаткичлари. Нисбий кўрсаткичлар - статистик таҳлил йулидаги биринчи кадам сифатида эканлиги. Нисбий кўрсаткичлар турлари. Динамика ва режа топшириги нисбий кўрсаткичлари. Режа (шартнома) бажарилиши нисбий кўрсаткичи. Тузилма ва координация нисбий кўрсаткичлари. Худудлараро ва объектлараро таккослаш Йисбий кўрсаткичлари. Интенсивлик нисбий кўрсаткичи. Нисбий ва мутлок статистик кўрсаткичларнинг мазмун-моҳияти.Динамика ва тузилмавий силжишлар уртасидаги ажойиб богланиш ва унинг аҳамияти.


2.1.6. Ўртача миқдорлар .
Уртача микдорлар моҳияти ва уларни иқтисодий таҳлилдаги аҳамияти. Уртача микдор турлари ва шакллари. Уртача арифметик микдор моҳияти ва уни қўллаш шарт-шароитлари. Оддий ва тортилган уртача арифметик микдорлар. Такситмот қаторларида Уртача арифметикни ҳисоблаш тартиби. Уртача арифметик хоссалари. Уртача арифметикни “шартли момент” ва “йигинди” усуллари ёрдамида ҳисоблаш. Интенсивлик нисбий кўрсаткичлари ва уртача арифметик микдорлар Уртасидаги туб фарклар. Уртача гармоник микдорнинг моҳияти ва уни қўллаш шарт-шароитлари. Оддий ва тортилган уртача гармоник микдорлар. Уртача гармоник-микдорнинг хоссалари. Уртача гармоник миедорни статистикада кулланиши туфисида илмий бахслар (Ф.Лившиц, Д.Опарин, М.Ильевский, П.Петров, В.Адамов, В.Овсиенко, Г.Исаев, С.Мельникова ва х.к.). Уртача геометрик микдорнинг моҳияти ва уни қўллаш шарт-шароитлари.
Оддий ва тортилган уртача геометрик микдорлар. Уртача геометрик хоссалари. Таксимот қаторларида уртача геометрикни “йигинди усули” ёрдамида ҳисоблаш. Квадратик, кубик ва антигармоник уртача микдорлар ҳамда уларни қўллаш масалалари. Уртача микдорларнинг мажорантлик коидаси. Тузилмавий уртача микдорлар. Медиана моҳияти ва уни таксимот қаторларида ҳисоблаш тартиби. Медиана хоссаси ва уни қўллаш масаласи. Квантилилар: квартал; квинтал; децил; перцентил. Мода моҳияти ва уни таксимот қаторларида ҳисоблаш тартиби.