Sh. R. Xolmoʻminov mehnat bozori iqtisodiyoti

Quyidagi tadbirlar ishsizlik 
tabiiy darajasiga eriishshga bevosita ta’sir koʻrsatishi mumkin: 
- aholini mavjud ish oʻrinlari haqida xabardor etishni yaxshilash; 
- mutaxassislar tayyorlashni takomillashtirish; 
- ishsizlarni davlat tomonidan himoyalash darajasini kuchaytirish. 
Xalqaro mehnat tashkiloti standarti boʻyicha tabiiy ishsizlik 
darajasi 1,5–2,5% ni tashkil etadi.
Amerikalik iqtisodchi olim Artur Ouken notabiiy yoki davriy 
ishsizlikning salbiy ta’sirga ega ekanligini matematik holda isbotlab 
berdi. 
A.Ouken qonuniga koʻra, ishsizlikning tabiiy darajasi 1 
foizga oshganda yalpi milliy mahsulot 2,5 foizga kamayadi
. 
 
 

---

61 
5.5. Ishsizlikni himoya qilish borasida davlat tadbirlari 
 
Jiddiy muammolar yuzaga kelishiga yoʻl qoʻymaslik maqsadida 
davlat doimiy ravishda fuqarolarni ish bilan ta’minlash darajasini 
oshirish siyosatini oʻtkazadi. Birinchidan, ishsizlikning friksion va 
tarkibiy turlari oʻsganda: 
– qaytadan kasb oʻrgatadi; 
– ta’lim berish tizimini kengaytiradi; 
– boʻsh ish joylari haqidagi axborotlarni kengaytiradi; 
– mehnat birjalariga investitsiyalarni koʻpaytiradi. 
Ikkinchidan, agar ishsizlik davriy xususiyat kasb etsa, davlat 
budjeti, fiskal, kredit-pul vositalarini ishga soladi, ya’ni: 
– ish bilan ta’minlashni kuchaytirish uchun ishlab chiqarishga 
koʻproq mablag‘ sarflaydi; 
– tadbirkorning manfaatdorligini oshirish uchun ssuda hamda 
kreditorlarning foiz stavkalarini pasaytiradi; 
– ishlab chiqaruvchi va iste’molchilarga solinadigan soliqlarni 
kamaytiradi. 
Uchinchidan, davlat mehnat bozorini tashkil etish va tartibga 
solish: 
– aholi soni, yosh va jinsi salmog‘idagi oʻzgarishlarga; 
– ish bilan bandlikdagi tarmoq va hudud oʻzgarishlariga; 
– qoʻshimcha ishchi kuchini ishlab chiqarishga jalb etish 
mezonlari; 
– ishlab chiqarishning hajmi va tarkibiga hamda uning oʻsish 
sur’atiga; 
– ishlab chiqarish kuchlarining hududiy joylashuvi kabi omillarga 
alohida e’tibor beradi.