Sh. R. Xolmoʻminov mehnat bozori iqtisodiyoti

Xodim bilan tuzilgan shaxsiy shartnoma ish beruvchi uchun 
ancha foydalidir
. Shaxsiy shartnoma tizimi yollanuvchining mehnat 
sharoiti va unga to‘lanadigan ish haqini shu odamga qarab belgilash 
imkonini beradi. Jamoaviy bitimlarga ko‘ra esa, bunday qilib 

---

31 
bo‘lmaydi. Shu bilan birga, tuziladigan shaxsiy bitim ko‘p hollarda 
yollanuvchilarni ijtimoiy kafolatlarning kattagina qismidan mahrum 
etadi. 
Mehnat munosabatlarini shaxsiy uslubda tartibga solish va 
bandlikning qayishqoq shakllarini joriy etish – yollanuvchilar kuchidan 
foydalanishni (ekspluatatsion xarakterda) kuchaytirish hamda doimiy 
ishlovchi shaxslar uchun ilgari mavjud boʻlgan ijtimoiy kafolatlardan 
voz kechilishidan tashqari yana bir qator salbiy oqibatlarga olib kelishi 
mumkin. Jumladan, rivojlangan mamlakatlardagi mehnat bozorlarida 
doimiy ishchi kuchlarini vaqtincha yoki to‘liqsiz ish vaqtida ishlovchi 
shaxslar (yoshlar, xotin-qizlar, nogironlar va hokazo) bilan almash-
tirish qoida tusiga kirmoqda. Tabiiyki, mazkur ijtimoiy guruhlarning 
vakillari ijtimoiy jihatdan kam muhofazalangan va jamoaviy shartno-
malar bilan qamrab olinmagan. Shu bois davlat, ayniqsa, xo‘jalik 
yuritishning bozor munosabatlariga o‘tish sharoitlarida yollashning 
shaxsiy shartnoma shakllari rivojini nazorat qilib borishi kerak. Aks 
holda, norozilik kuchayishi natijasida davlat ishsizlik boʻyicha ijtimoiy 
toʻlovlarni ancha koʻpaytirishga majbur boʻlib qoladi. 
Soʻnggi holatni alohida hisobga olishimiz lozim. Chunki respub-
likamizda, bir tomondan, tadbirkorlik, ishchilarni yollab ishlatish 
buyicha xususiy tadbirkorlik va biznes yaxshi rivojlanmagan bo‘lsa, 
ikkinchi tomondan esa, kam ta’minlangan hamda ijtimoiy jihatdan 
yetarli darajada himoya qilinmagan aholi orasida ishsizlar soni oshib 
boryapti. Bularning hammasi mehnat bozoridagi ijtimoiy-iqtisodiy 
munosabatlarni tartibga solishning yangi, samarali hududiy usullarini, 
ularni mehnat resurslari ortiqcha va yetishmaydigan hududlarga bolgan 
holda, tadkiq etishni talab qilmoqda.