Sh. Sh. Shodmonov

sababli taxm in qilinadiki, pul hokimiyati doim ham pul zaxirasini kerakli
y o ‘nalishda korrektirovka qila olm aydi. Pul massasi va zaxira bazasi
o ‘rtasida b og ‘liqlik quyidagi form ula bilan ifodalanadi:
M = m B,
bunda: 
M
 - pul miqdori;
В —
baza;
m
— pul multiplikatori.
Bank zaxiralari summasini o'zgartirishda ko'paytirish samarasi g ‘oyasi
o ‘tgan asrning 20-yillarida, A Q SH Federal zaxira tizim ining shakllanish
davrida e ’lon qilingan. Biroq, pul multiplikatorining oldingi talqinlari-
dan farqli o ‘laroq, zam onaviy monetaristlar bu k o‘rsatkichni turli x o ‘jalik
agentlari — banklar, n om oliya kompaniyalari, davlat xulq-atvorini aks
ettiruvchi qator funksional k o ‘rsatkichlar bilan b og‘lagan holda uning
iqtisodiy interpretatsiyasini kuchaytirishga harakat qiladilar. B u qatorga
xususan, naqd pul koeffitsiyenti 
C /D ( S
naqd pul sum m asining 
D
/
74

---

talab qilib olinguncha bank depozitlariga nisbati) va zaxira koeffitsicnti 
R /D (R MB
da bank zaxiralari summasining 
D
depozitlar umumiy 
summasiga nisbati). 
В = R
+ 
С
tengligini hisobga olgan holda 
koeffitsientlarni 
M
=
С
+ 
D
pul massasi formulasiga kiritib, quyidagiga 
ega bo ‘lamiz:
M = В
x 
C ^
R 
С
D + D
Tenglikning o‘ng tomonidagi ikkinchi had (qavs ichida) — xulq- 
atvor ko‘rsatkichlari orqali ifodalangan