Sh. Sh. Shodmonov

5.3. Pulga bo‘lgan talab
Fridman modelida pulga talab oddiy (o‘lchanadigan) daromad bilan 
emas, balki uning barqaror qismi, doimiy (permanent) daromad bilan 
belgilanadi, u joriy va o ‘tgan yillar uchun o‘rtacha o ‘lchangan kattalik 
sifatida hisob-kitob qilinadi. Boshqacha aytganda, xo£jalik subyektlari
72
/

---

pulga talab bildirar ekan,ular o‘z e’tiborlarini hozirda olinadigan daro- 
madga emas, balki o‘tmishdagi daromadlarga yo'naltiriladi, bu esa 
kutishni shakllantirishning adaptiv modeliga mos keladi.
Doimiy daromad gipotezasi fridmancha pulga talab tenglamasining 
asosida yotadi, bu yerda jon boshiga doimiy real daromad pulga talab 
tebranishlarini belgilab beradi:
M
. YP
= У(
NP,
NP,
-)d
l p 
p
bunda: 
M /N Pp —
aholi jon boshiga real kassa qoldiqlari;
Pp —
doimiy narx darajasi;
N ~
aholi;
Yp
/N
Pp —
aholi jon boshiga real doimiy daromad;
y,<5— funksiyaning raqamli ko'rsatkichlari;
8 —
daromad bo‘yicha pulga talab clastikligi.
Xususan, 1870— 1954-yillarda yillik m a’lumotlar bo'yicha AQSHda 
regressiya raqamli koeffitsientlarini hisob-kitob qilishda daromad 
bo‘yicha pulga talab elastikligi 1 dan ancha katta 
(g
= 1,81), ya’ni 
10% bo'ldi — kassa qoldiqlariga talab real daromadi 18,1% o ‘sdi. Bu 
Fridmanga pulni iste’mol tovarlari kabi «dabdabalilik predmeti» sifatida 
tavsiflashga imkon berdi.
Empirik hisob-kitoblaming ko‘rsatishicha, pulga talab (pul muomalasi 
tezligi) va daromad (real, doimiy narxda) o ‘rtasidagi bog'liqlik konyunk- 
tura davri doirasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri, uzoq muddatli davrda esa teskari 
bo‘ladi. Grafikda bu quyidagi ko‘rinfshda aks etadi (10-chizma).