Sh. Sh. Shodmonov

5.2. M.Fridmaiming pul nazariyasi
i
Monetaristlar tomonidan ishlab chiqilgan pulning miqdoriy nazariya-
* si versiyasi uning an’anaviy variantlaridan keskin farq qiladi. Fridman
* ko‘p yillik pasayish va degradatsiyadan so'ng neoklassik pul nazariyasi
1 
Karimov I.A.
O'zbekiston buyuk kelejak sari. — Т.: «O'zbekiston», 1998. —
355—356-betlar.
69

---

awalgi ko‘rinishda tiklanmasligini tushunar edi. Nazariyaning ayrim 
xulosalarini, umumiy yondashuv va metodologiyani o‘zgartirish, unga 
ko'proq moslashuvchanlik baxsh etish talab qilingan.
Fridman miqdoriy nazariyani qayta qurishni uning mikroasoslarini 
mustahkamlashdan boshladi. Awalgi yondashuvlardan farqli o ‘laroq u 
aw al boshdanoq pul va narx o‘rtasida sabab aloqalari mavjudligi haqida 
makroiqtisodiy xulosalarni ifodalashga shoshilmadi. Asosiy e’tibor kassa 
qoldig‘iga (pul miqdori) talab muammosi, iqtisodiy jarayonning ayrim 
qatnashchilarida pulga ehtiyojni shakllantirish qonuniyatlari tomon 
ko‘chdi. Shundan so‘ng «tipik individuum» xulq-atvori butun xo‘jalikka 
tarqaladi va butun monetarizm doktrinasi uchun asos bo‘lib xizmat 
qiluvchi 
pulga talab
agregat funksiyasi chiqariladi.
Boshlang‘ich nuqta sifatida M. Fridman ta ’kidladiki, miqdoriy 
nazariya bu — «ishlab chiqarish, pul daromadi yoki narx nazariyasi» 
emas, balki 
pulga talab nazariyasi.
Monetaristlar (Keynsdan farqli 
ravishda) pulga talab eng yuqori darajada barqaror boladi va aynan 
shu xo‘jalik mexanizmining barqarorligi kafolati hisoblanadi degan 
g‘oyani ilgari surdilar.
Shuni qayd etib o‘tish joizki, pulga talabning barqaror funksiyasi 
pul miqdoriy nazariyasining zamirida yotgan pul muomalasi tezligi 
barqarorligining yaqqol ifodasi xolos. Biroq an’anaviy talqinlardan farqli 
o ‘laroq monetarizmda pul muomalasining tezligi formulasi q at’iy 
tleterminatsiyalanmagan va ehtimoliy aloqa bilan almashtiriladi. Pulga 
talab muammosi iste’molchi tanlovi umumiy nazariyasining bir qismi 
sifatida talqin etiladi.
Pulga ehtiyoj tovar ayirboshlash bitimlari summasi bilan belgilana- 
digan transaksion turdagi nazariyadan farqli o‘laroq, Fridman nazariyasi