Sh. Sh. Shodmonov

5 - P u l nazariyasi
65

---

1. Muomaladagi pul miqdori va tovarlar narxi darajasining o ‘zgarishi 
o‘rtasida aloqa mavjudligini ta’kidlovchi pulning miqdoriy nazariyasi.
2. Monetaristik iqtisodiy sikl nazariyasi, unga ko‘ra yalpi pirovard 
mahsulotning nominal o‘sishi yoki pasayishida aks etadigan xo‘jalik 
konyunkturasidagi yirik tebranishlar pul massasining o‘zgarislii bilan 
izohlanadi.
3. Takror ishlab chiqarishning real (nomonetar) omillariga ta’sir 
ko‘rsatishning maxsus o ‘tkazma mexanizmi, keynschilar o ‘ylaganidek 
foiz m e’yori orqali emas, balki tovarlar narxi darajasi orqali amalga 
oshiriladi.
4. Pul ko‘rsatkichlari va real ishlab chiqarish omillari o'zgarishi 
o‘rtasida vaqt farqi mavjudligi sababli iqtisodiy tartibga solish bo‘yicha 
davlat chora-tadbirlari samaradorligining pastligi.
5. Maxsus 
«pul qoidasb,
u konyunkturaga davlat ta’siri usullarini 
xo‘jaJik holati, sikl bosqichi va boshqalardan qat’iy nazar yiliga 3—4 foiz 
muomaladagi pul massasining avtomatik o‘sishi bilan almashtiradi.
Ushbu qoidalaming barchasi Fridman tomonidan intensiv statistik 
tahlilning yakuniy natijasi sifatida talqin etiladi. Bu belgilardan kelib 
chiqib, quyidagicha ta’rif berish mumkin: 
monetarizm 
(ingl. m o n ey —
p u l) — m u o m a la d a bo ‘Igan p u l m a ssa sig a x o j a l i k k o n y u n k tu ra sin i
sh a k lla n tirish ja r a y o n id a asosiy om il rolini beru vch i h am da p u l m iqdori
va y a lp i y a k u n iy m a h su lo t о ‘rta sid a a loqa sa b a b la rin i an iqlovch i iq tiso d iy
n a z a r iy a ,
Konservativ iqtisodiy doktrinalar ittifoqi. 
Amerikalik iqtisodchi 
P. Devidson g‘arbdagi zamonaviy iqtisodiy fikrlashning beshta asosiy 
yo‘nalishini ajratib ko'rsatadi: eng chap qutbda — radikal-ijtimoiy 
oqimlar (institutsionalizmdan tortib to marksizmgacha); eng o ‘ng qutb­
da — monetaristik doktrina; ular o ‘rtasida keyns ta ’limining uch 
modiflkatsiyasi (markazda — original yoki buzib ko‘rsatilgan keynschilik 
versiyasi, R. Xarrod, A. Lerner ishlari bilan ko‘rsatilgan; chaproqda — 
neokeynschilar maktabi — J. Robinson, N. Kaldor,