Sh. Sodiqova

imi/.ey 
lurga tashrif buyurishdan konferensiya, k o ‘rgazm a va konkurslarga 
Ishlirok 
etish kabilarni kiritish mumkin. M ustaqil ta ’lim ning maqsadi -
(nt'biyachi 
shaxsini bosqichm a-bosqich rivojlantirish, kasbiy m ahoratini 
tuhirih 
borishdir.
I’edagogik faoliyatning ijodiy tavsifga egaligi tarbiyachidan ilg ‘or ish 
Ittjiihalarini 
o'rganish, innovatsiyalarni o'zlashtirish va am aliyotga tatbiq 
ctJslnii 
lalab etadi. Innovatsiyalarning jadal kirib kelishi tarbiyachilam i 
llmiy-tadqiqot ishlarida ishtirok etishga jalb etish zaruriyatini yuzaga 
kcltiradi. 
Tarbiyachilam ing bunday tadqiqot ishlariga jalb etilishi keyin- 
ilu ilik
erishilgan natijalardan o ‘z faoliyatida m uvaffaqqiyatli foydala- 
nNhga 
imkon beradi.
19

---

Shuningdek, tarbiyachi o‘z kasbining mohir ustasi b o iish i uchun m ax­
sus tayyorgarlik koTishi kerak. U quyidagi shartlarga amal qilishi lozim:
1. Tarbiyachi yosh avlodni tarbiyalash uchun yuqori m a iu m o tli, kasbiy 
bilim larni puxta egallab, zarur uslubik adabiyotlarni tanlay oladigan, 
ilmiy adabiyotlar bilan ishlay oladigan, ilg 'o r tajribali pedagoglarning 
tajribasini o'rganib, o ‘z ishiga tatbiq eta oladigan shaxs b o iis h i lozim.
2. Tarbiyachi kuzatuvchanlik qobiliyatini yaxshi egallagan. ularning 
xulq-atvori, hatti-harakatlarini tahlil etib, bolaga ijobiy ta ’sir etuvchi 
vositalarni topa oladigan b o iis h i kerak.
3. Tarbiyalanuvchilam ing bilishga qiziqishlarini oshirish, ularning 
b o g ia n ish li nutqini rivojlantirish uchun tarbiyachining nutqi ravon, aniq, 
mantiqiy ixcham va tushunarli b o iis h i kerak. T aiim -tarbiya berishda 
zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalaridan foydalana olishi lo­
zim. Tarbiya jarayonida ta iim n in g interfaol o ‘yin uslublaridan samarali 
foydalana olishi zarur.
4. Tarbiyachi bolalarning har tom onlam a uyg'un rivojlanishlari uchun 
ularni faoliyatning xilm a-xil turlariga faol jalb eta olishi, ularda qiziquv­
chanlik, izlanuvchanlikni oshirib borishi, bolalarning xulq-atvori, xatti- 
harakatlarini m untazam tashxis etib, korreksion chora-tadbirlam i am alga 
oshirib borishi kerak.
5. H ar bir m ashg‘ulot uchun zarur m ateriallarni oldindan tayyorlab 
q o ‘yishi, tarbiyalanuvchilar tom onidan bilim, k o'nikm a va m alakalarni 
bosqichm a-bosqich o'zlashtirib borilishiga erishishi, oi'ganilayotgan 
m ateriallarni tarbiyalanuvchilam ing yosh xususiyatlariga m os b o iish in i 
ta ’m inlashi lozim.
6. Kun tartibini to ‘g ‘ri tashkil eta bilishi, bolalar jam oasiga undagi har 
bir a ’zoni e ’tiborga olgan holda rahbarlik qila bilishi, ularning faoliyati 
(o ‘quv, o ‘yin, mehnat) m azm unli b o iis h i uchun kerakli m ateriallar bilan 
ta ’m inlashi zarur.
7. B olalarning jism oniy va psixologik holatini to ‘g 'ri baholay olishi va 
buni bolalar bilan am alga oshiriladigan ta iim -ta rb iy a ishlarida e'tiborga 
olishi kerak.
8. K un davomida olib borgan taiim -ta rb iy a ishini m untazam tahlil 
qila olishi va uni yanada takom illashtirish y o ila rin i izlab topishi zarur.
9. Tarbiyachi m untazam ravishda ota-onalar bilan individual va ja ­
m oaviy suhbatlar, uchrashuvlar o ‘tkazishi, ularni bolalarni tarbiyalashga 
doir zajnonaviy uslubikalar bilan tanishtirib borishi, oilalarda q o ilan ilib
20

---

kelayotgan ijobiy shakl, uslub v a v o sitalard a n o p in in g tarbiyaviy faoli- 
yatida foydalanishi lozim.
10. 
Tarbiyachi bolalarga x ay rih o h m u n o sab atd a b o iis h i, har bir bo­
la uchun m aqbul psixologik m u h itn i y u z a g a keltirishi, bolaning qalbi 
va y u ra g ig a jo y topa olishi, q u nt-sabrli b o i i s h i , b a g ‘rikeng va yuksak 
ishonchga ega b o iis h i lozim.
Y uqorida bayon etilgan m aktabgacha t a ’lim m u assasasi pedagoglari- 
ning kasbiy faoliyatga doir funksiyalari v a “M aktabgacha ta ’lim Kon- 
sepsiyasi” ga asoslangan holda zam o n av iy tarbiyachilar kasbiy kom pe- 
tentligining uch aspektini ajratib k o ‘rsa tish m um kin: shaxsiy, kasbiy va 
refleksiv.
S h a xsiy tayyorgarlik -
tarbiyachi sh a x sid a qaror topishi lozim b o ig a n
sifatlarni o ’zida aks ettirib, ularga g n o stik (bilishga doir) qobiliyatlar 
(ilm iy m a iu m o tla r bilan ishlay olish, ilm iy bilim lardan am aliyotda 
oqilona foydalana olish, pedagogik v az ifalarn i y u k sak m ahorat bilan hal 
eta olish); tashkilotchilik qobiliyatlari (ta iim - ta r b iy a ishlarini tashkil 
etish va am alga oshirish uchun qulay sh art-sh aro it yaratish, m ashg'ulot 
shakl, uslub va vositalarini tanlay olish, v a q tn i to 'g 'r i taqsim lash, o ‘quv 
jarayonini zaruriy jihozlar bilan t a ’m in la sh , om m aviy tadbirlarni reja­
lashtirish va o ik a z a olish); kom m unikativ qobiliyatlar (axborotni m ak­
tabgacha yosh davrlari bilan b o g iiq lik d a tushu narli taqdim eta olish, 
vaziyat bilan b o g iiq lik d a axborotlarni u z a tish uslub va usullarini 
o'zg artira olish, kasbiy faoliyat ja ra y o n id a m uloqotni oqilona am alga 
oshira olish va boshqalar)ni kiritish m u m k in .
K asbiy tayyorgarlik
- O 'zbekiston R espublikasi Prezidentining 2012- 
yil 10-dekabrdagi “Chet tillarni o ‘rganish tizim in i yanada takomillashtirish 
chora-tadbirlari to ‘g‘risida”gi PQ — 1875-son qaroriga m uvofiq pedagoglar 
chet tilini, xususan ingliz tilini bilishlari k a sb iy talab qilib belgilandi. 
Shuningdek, tarbiyachining kasbiy faoliyati u c h u n m uhim ahamiyatga ega 
b o ig an ko'nikm a va malakalarni o ‘z ichiga q am ra b oladi.
Pedagogik taktga doir sifatlarga quyidagilarni kiritish mumkin: ta iim - 
tarbiya berishning yangi, nostandart shakl, uslub va vositalarini izlash; 
tarbiyaviy ish jarayonida yuzaga keluvchi m uam m olarni hal etishning 
samarali y o ilarin i tanlay olish; o ‘z faoliyati, o ‘quv jarayonida bolalarning 
individual rivojlanishi, innovatsion o ‘quv reja va dasturlarni loyihalay olish 
va boshqalar.
21

---

Refleksiv ta yyorgarlik-
tarbiyaviy jarayon natijalariga asoslangan holda 
tarbiyachining kelgusi faoliyatini reja-lashtirish imkoniyatini berib, uning 
uch turdagi refleksiv qobiliyatini o‘z ichiga qamrab oladi: obyektni his 
qilish. oTchovni bilish va dahldorlik hissi.