Sharq uyg‘onish davri mutafakkirlarining pedagogik ta’limotida yoshlarni intelektual salohiyatini tarbiyalash

---

Interdisciplinary Conference of 
Young Scholars in Social Sciences
346 

SHARQ UYG‘ONISH DAVRI MUTAFAKKIRLARINING PEDAGOGIK 
TA’LIMOTIDA YOSHLARNI INTELEKTUAL SALOHIYATINI 
TARBIYALASH 
Turdiqulova Nilufar To‘lqin qizi 
Nizomiy nomidagi TDPU “Pedagogika va psixologiya” fakulteti magistranti 
 
 
Annotatsiya: Ushbumaqoladadunyodagi har qaysi davlat, har qaysi millat birinchi navbatda 
o
ʻzining intellektual salohiyati, yuksak maʼnaviyati bilan qudratliekanligi, sharq uyg‘onish davri 
mutafakkirlarining pedagogik ta’limotida yoshlarni intelektual salohiyatini tarbiyalash davr talabi 
asosida o’zbek pedagogikasi tarixi turli oqimlar, jarayonlar ta'sirida rivojlanib kelganligi, umuman 
olganda sharq uyg‘onish davri mutafakkirlarining pedagogik ta’limotida yoshlarni intelektual 
salohiyatini tarbiyalash masalalari yoritib berilgan. 
Kalitso‘zlar:dunyo, munosabat, hurmat, shakllantirish, yoshlar, intelektual, salohiyat, tarbiyalash, 
insoniyat, tafakkur, buyuk, kashfiyot, yuksak ma
ʼnaviyat, qudratli, millat, sharq uyg‘onish davri, 
mutafakkir, pedagogik ta’limot, oqim. 
 
Dunyodagi har qaysi davlat, har qaysi millat birinchi navbatda oʻzining intellektual salohiyati, 
yuksak maʼnaviyati bilan qudratlidir. Bunday yengilmas kuch manbai esa, avvalo, insoniyat 
tafakkurining buyuk kashfiyoti – kitob va kutubxonalarda, – dedi Prezidentimiz. 
Yoshlarni intelektual salohiyatini tarbiyalashda Sharq Uyg‘onish davri mutafakkirlari Imom 
Buxoriy, Beruniy, Xorazmiy, Ibn Sino, Jaloliddin Rumiy, Yunus Emro, Alisher Navoiy kabilarning 
pedagogik ta’limoti merosi xalqlarimizning milliy yuksalishiga katta hissa qoʻshgan. Qozizoda 
Rumiy Samarqandda mudarrislik qilgan. Ali Qushchi hayotining soʻnggi yillarini Istanbulda 
oʻtkazgan. Abdurauf Fitrat, Muhammadsharif Soʻfizoda, Said Ahroriy kabi koʻplab jadid 
bobolarimiz Turkiyada tahsil olgan. 
Bugungi kunda Istanbulda Abu Rayhon Beruniy nomidagi universitet bor. Turkiya kitob fondlarida 
Alisher Navoiy asarlarining 100 dan ortiq qoʻlyozmalari saqlanib kelinmoqda. Davlatimiz rahbari 
tomonidan yurtimizda zamonaviy maktablar, ilmiy-maʼrifiy markazlar tashkil etilayotganini 
taʼkidlaydi. 
Samarqandda Imom Buxoriy, Surxondaryoda Imom Termiziy nomidagi xalqaro ilmiy-tadqiqot 
markazlari, shuningdek, hadis, kalom, aqiyda, tasavvuf, fiqh maktablari ochilgan. Toshkent 
shahrida koʻp asrlik maʼrifat xazinasini namoyon etadigan, fundamental tadqiqotlar olib boriladigan 
Islom sivilizatsiyasi markazi bunyod etilmoqda. 
Bu yil ulugʻ allomalar Abduxoliq Gʻijduvoniy va Bahouddin Naqshband tavalludlariga 
bagʻishlangan tadbirlar oʻtkaziladi. Mahmudxoʻja Behbudiy tugʻilganining 145-yillik sanasi 
nishonlanadi. Shuningdek, joriy yilda Buxoro shahri "Islom madaniyati poytaxti", Xiva shahri 
"Turkiy dunyo madaniyati poytaxti" deb eʼlon qilingani munosabati bilan bir qator xalqaro 
anjumanlar tashkil etilishi rejalashtirilgan. Oʻzbekistonning kitob fondlarida 100 mingdan ziyod 
noyob qoʻlyozma asarlar saqlanayotgani, ularning aksariyati oʻz tadqiqotchilarini kutayotganini 
taʼkidladi, yurtboshimiz Sh.M. Mirziyoyev. 
Yuqorida keltirilgan bir qator fikrlarda ham intellektual salohiyatni shakllanirish masalasi barcha 
davrda ham muhim ijtimoiy vazifa sifatida kun tartibiga qo’yilgan. Xususan, zardushtiylik dinida 

---