Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир



Yüklə 30,85 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə32/152
tarix02.01.2022
ölçüsü30,85 Mb.
#1849
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   152
22

ELM DÜNYASI

/ Elmi‐kütləvi jurnal / 1 (05) 2014




belə, asanlıqla mənimsəyə bilmirlər. Әgər

filosoflar mədəniyyətin insan 

ların qarşılıqlı

əlaqəsi olduğu fikrini dərindən mənimsəyə

bilmirlərsə və bu, digərlərinə də sirayət

edilirsə, yəqin ki, bu müzakirədə mədə niy yətin

hansı deformasiyalara uğra 

ma 


sı haqqında

düşünməyimizə ehtiyac vardır. Mədəniyyətin

çoxlu sayda tərifi vardır. Fik rim cə, bunların

əsasında mədəniyyətin inki şafına imkan yara ‐

dan dialoqda insanların qar 

şılıqlı əlaqələri

məsələlərinə diqqət yetiril məlidir. Yeri gəlmiş ‐

kən, buraya insanın öz‐özü ilə dialoqu da daxil ‐

dir. İnsan öz‐özü ilə dialoq aparan zaman o özü

ilə «özgə» kimi danışır və nəticədə, «özününkü»

və «özgə» anlayışla rı nın transformasiya olmaq,

dəyişmək imkan larının olmasına vərdiş yara ‐

nır, yəni bunlar mütləq deyillər.

Fikrinin davamında İ.Məmmədzadə qeyd

etdi ki, burada söyləmək istədiyim digər bir

tezis ondan ibarətdir ki, ayrı‐ayrı insanların və

mədəniyyətlərin dialoqu, bütövlükdə, şüurlu,

idarəolunan qarşılıqlı əlaqədir. Və bundan çıxış

edərək üçüncü tezisimi təqdim etmək istərdim.

Filosofun rolu yalnız mədəniyyətə dair konkret

fikirlər irəli sürməsi ilə məhdud laşmır, həmçi ‐

nin onun, yəni filosofun cəmiy yət və öz‐özü ilə

çoxsəviyyəli dialoqda öz fəlsəfəsinin aktual ‐

lığını dərk edə bilmə sin dədir. Bununla o, mədə ‐

niyyəti dəyişdirə, onun inkişafına (dina mi kasına)

imkan yarada bilər.

«Möhkəmləndirmə», sabitlik, müəyyən nor ‐

maların fiksasiyası, müasir dillə desək, mədə ‐

niyyəti  texnoloji  qaydalar  kimi    müəy  yən  ləşdirən

təriflərin əhəmiyyətini danmaq olmaz. Lakin

aydın şəkildə dərk etmək lazımdır ki, (və bu

məhz filosofun işidir) bu təriflər mədəniyyətin

dinamikliyinin,  dəyiş kən liyinin  səbəblərini  aça

bilmir. «Sürətli» informasiya texnologiyaları

əsrində  mədə niy yətə  yeni  nəzərlə  baxmaq,

onun dəyişilməsini dinamikada saxlamaq üçün

filosofun görəcəyi işlər haqqında düşünmək

lazımdır.

Meydana belə bir sual çıxır: mədəniyyəti

inkişaf etdirən dəyişiklikləri onu dağıdan

dəyişikliklərdən necə ayırmaq olar? Misal

olaraq, bizim İnternetə, sosial şəbəkələrə müna ‐

sibətimizə diqqəti yönəltmək istərdim. Məlum ‐

dur ki, İnternet həm xeyirxah, həm də bədxah

işlər görməyə imkan yaradır, lakin onun

mədəniyyətdə törətdiyi keyfiyyət dəyişiklik ‐

lərini dərk etmək lazımdır. Məsələ İnternet

şəbəkələrinin müsbət və mənfi cəhətlərinin

sadalanmasında deyil, əgər belə demək müm ‐

künsə, onların çevik, «dəyişməz» təmələ malik

mədəniyyəti, konkret insanların qarşılıqlı, di‐

namik  əlaqələrindən meydana gələn mədə niy ‐

yəti, dialoq mədəniyyətini, sərhədsiz mə də  niyyəti

yaratmalarındadır... Filosof nə qədər bunu tez

anlasa, onun mədəniyyətdə rolu da bir o qədər

əhəmiyyət kəsb edəcək. Yeri gəlmişkən, sosial

şəbəkələrdə yer alan mətnlərin təhlilindən belə

qənaət yaranır ki, onun fəal iştirakçılarının

həvəskar səviyyədə fəlsəfi fikirlər söyləməyə

ciddi tələbatları vardır.

Bu gün Azərbaycanda «filosof mədəniy yət ‐

lərin dialoqunda» mövzusuna bir də ona görə

müraciət edirik ki, multikulturalizmin keçmişi

və bu günü ilə bağlı  olan hər bir şey bizi nara‐

hat edir. Әgər sosioloqların və kul turoloqların

bu məsələdə mövqeləri müəyyən qədər

aydındırsa, filosofların bu işdə iştirakının xüsu ‐

siyyətlərinin müəyyənləşdiril məsi isə bizdən

xüsusi diqqət tələb edir, çünki bizim ümumi

keçmişimiz və gələcəyimiz, bütövlükdə dün ‐

yanın gələcəyi insanların multikulturalizm

anlayışına qoyduqları mənadan çox asılıdır.

Filosof  əsas, başlıca mənaları təhlil edir. Həm

də burada söhbət brendlərdən deyil, onlarda

mövcud olan xüsusi humanistik məzmunun

üzə çıxarılmasına cəhddən gedir. Әnənəvi şüur

və mədəniyyətin ənənəvi dərki şəraitində

modernləşən ölkədə  filosof üçün dialoqun

köməyi ilə digər mədəniyyətlərə yol açmaqla

yanaşı, ənənəvi və modernist şüur arasında

əlaqənin yaradılması də vacib məsələdir. Bu işi

yeni məna və obrazların, həm 

çinin müasir

filosof obrazının və fəlsəfəsinin  yaradılması ilə

həyata keçirmək olar. Fəlsəfə rasionallığın və

mənəviyyatın  özünəməxsus vəhdətidir. Bu

qovuşuğu filosof həyata keçirir, əlbə ə ki, bu

hər filosofluq edənə aid deyil. Yeri gəlmişkən,

təsadüfi deyil ki, hazırda fəlsəfə tez‐tez «tex ‐

nika», biliyin müxtəlif sahə ləri üzrə ixtisas ‐

laşmış ictimai elm kimi anlaşılır (daşıdıqları

əhəmiyyətə rəğmən). Fəlsəfənin bu keyfiy 

yətdə də alimlərə, cəmiy 



yətə, pedaqoqlara


Yüklə 30,85 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   152




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin