Shzbekiston respublikasi oliy va shrta maxsus taolim vazirligi


ELEKTR YURITMANING VAZIFALARI VA UNGA QO‘YILADIGAN TALABLAR



Yüklə 1,31 Mb.
səhifə21/45
tarix30.09.2023
ölçüsü1,31 Mb.
#151250
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   45
Shzbekiston respublikasi oliy va shrta maxsus taolim vazirligi

2.6.2. ELEKTR YURITMANING VAZIFALARI VA UNGA QO‘YILADIGAN TALABLAR

Elektr yuritma, ishlab chiqarish mashinasining ijro organiga mexanik energiyani keltirib berib, uning harakatini hosil qiladi. Shuning uchun, EYu ga qoyiladigan talablar IO larning harakat yonalishi va uni korsatgichlarini ozgarishiga qoyiladigan talablardan kelib chiqadi.


2.1-jadvalda hozirda mavjud bolgan asosiy texnologik jarayonlar va ishlab chiqarish mashinalari togisidagi ma’lumotlar berilgan. Jadvalning 3 ustunida esa yuritma tomonidan ta’minlanadigan va ijro organlari harakatiga qoyiladigan oziga hos talablar korsatilgan.
EYu ijro organlari harakatini tarmin etish bilan birgalikda texnologik jarayonlar va operasiyalarni avtomatlashtirishning turli vazifalarini ham bajaradi.
Shuning uchun jadvalning 4 ustunida, yuritma uchun tez-tez vujudga keladigan va hal qilinadigan, shu bilan birga keng tarqalgan vazifalari ham korsatilgan.


2.7. ELEKTROTEXNOLOGIK QURILMA ASOSLARI


2.7.1. Elektrotexnologik qurilmalarning rivojlanish tarixi va elektroenergetikadagi o‘rni

Elektr energiyasini iste’mol qilib, uni boshqa turdagi energiyaga aylantirish orqali va shu vaqtning ozida texnologik jarayonlarni amalga oshirish uchun belgilangan qurilmalar elektrotexnologik qurilmalar deb ataladi. Bunday qurilmalar murakkab tuzilishga ega bo‘lib ularning tarkibiga ishchi organ, ya’ni plazmatron, plazmali reaktor, elektron top, yoy va ion agregatlarining elektrodlar tizimi va belgilangan ish rejimini avtomatik ta’minlovchi yoki mikroprosessorli texnika yordamida boshqariluvchan maxsus energiya manbaalari kiradi. Suv, gaz ta’minlash va vakuum hosil qilish hamda uni saqlash tizimlari esa elektrotexnologik qurilmalar tarkibiga yordamchi jixoz sifatida kiradi. Elektrotexnologik qurilma qanday texnologik jarayonni bajarish uchun belgilangan ekanligini bilmay, uni talab doirasida montaj qilish, sozlash va ishlatish mumkin emaC.


Insoniyatning ishlab chiqarish faoliyati va uy rozgor extiyojlari elektrotexnologik qurilmalar bilan tobora toyinib bormoqda. Bunday toyinish faqatgina mazkur qurilmalarga bolgan extiyojning osishi bilangina asoslanib qolmasdan, balki uglevodorodli yoqilg’i tan narxining ma’lum darajada oshishi, tashqi muhitni muhofaza qilish boyicha aniq choralar belgilash zaruriyati, chiqindisiz texnologiyalar yaratish kabilar bilan ham bogliqdir. Elektrotexnologik jarayonlarni rivojlantirish mamlakatimizning rivojlanib borayotgan energetik tizimini, yangi elektr stansiyalari va yuqori quvvatli elektr tarmoqlarini qurish orqali amalga oshiriladi.
Elektrotexnologiyaning tobora takomillashib borishi yuqori bikrlikga ega bolgan, katta miqdordagi issiqlikga bardosh beruvchi, kimyoviy reaksiyaning agressiv ta’siriga turgun bolgan va kichik issiqlik otkazuvchanlikga hamda yuqori darajadagi izolyasion xususiyatga ega bolish kabi yangi xossalarga ega bolgan yangi materiallar ishlab chiqish imkoniyatini beradi. Elektrotexnologik jarayonlar yordamida sifatli otkazgich va yarim otkazgichlar uchun materiallar, shuningdek eski texnologiyalar yordamida ilgari olib bolmagan va ishlab chiqish chiqindilaridan hamda ishlatib bolmaydigan xom-ashyolardan turli materiallar ishlab chiqish yolga qoyilgan. Ko’plab sanoat tarmoqlari va fanda erishilgan yutuqlar elektrotexnologik jarayonlar rivojiga kora erishilmoqda.
Elektrotexnologik jarayonlarni takomillashtirib borilishi natijalariga kora eng diqqatga sazovor bolgan yutuqlar, ayniqsa mikroelektronika soxasida kozga tashlanadi. Radiotexnik jixozlar, elektron hisoblash mashinalari hamda sanoatdagi boshqariluvchan komplekslar tarkibida yuz minglab, ayrim hollarda esa onlab million elementlarni minglab tutashma bilan birlashtiruvchi tizimlar mavjud.
Agarda mazkur tizimlar bundan 40 - 50 yil muqaddam foydalanilgan eski texnologiyalar yordamida yaratilganda edi, bunda yuqoridagi qurilmalar massalari onlab tonnani, xajmlari onlab kub metrni va iste’mol quvvatlari yuzlab kilovattni tashkil qilgan bolar edi.
Hozirgi kunda «yuzalarga plazmali ishlov» orqali yuzalarga qoplama yoki qatlam berishini joriy etilishi ionli - nurli legirlash, plazmali travlenie, lazerli payvandlash, fotolitografiya kabi ishlov berish usullaridan foydalanish, hamda elektrotexnologik qurilmalar yordamida olingan yangi materiallarni qollash oqibatida tarkib jihatidan yangi bolgan mikroelektron elementlar va jixozalar yaratilmoqda. Elektron mikrosxemalarni konstruksiyalash va tayyorlashning yangi va sifatli usullari ishlab chiqildi. Bunda birgina texnologik jarayonning ozida mikronlarda olchanuvchan hajmdagi yarim otkazuvchanlikka ega bolgan kristall yoki dielektrik yuzada barcha aktiv, passiv va tutashtiruvchi elementlar ozaro birlashtirilishi amalga oshiriladi. Mikrosxema tarkibiga kiruvchi elementlar (tranzistorlar, diodlar, kondensatorlar, rezistorlar va boshqalar) hech qanday tashqi tutashmaga ega bolmagan holda, mexanik kuchlar va tashqi muhit ta’siridan saqlovchi umumiy germetik qoplamaga ega va yuzlab mikroelementlarni shunday tartibda ozida mujasamlashtirgan, yagona korpusga ega bolgan mikrosxemalar oz navbatida koplekslar tarkibiga kiradi. Shu sababli mikrokalkulyator va mikrotelevizorlar bilan ta’minlangan mini - qol soatlari, kichik gabaritli rangli televizorlar, katta eslash qobiliyatiga ega va yuqori tezlikda matematik amallarni bajaruvchi EXM lar biz uchun oddiy bir qurilmalar va jixozlarday bolib qoldi.



Yüklə 1,31 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   45




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin