Simmetrik blokli shifrlash algoritimlarini kriptotahlillash jarayonini avtomatlashtirish usuli

Integral kriptotaxlil usuli: bu usul adaptiv tanlangan ochiq matnlar asosidagi hujum turi xisoblanadi va asosan SP tarmog’iga asoslangan shifrlash algoritimlari uchun qo’laniladi va bu usulni simmetrik blokli shifrlash algoritmlariga qo’llash uchun, tanlab olingan ochiq matnlar va ularga mos shifrmatinlarining maxsus to’plami xamda shifrlash algoritimi ma’lum bolishi lozim.
Algebrik kriptotaxlil usuli:Simmetrik blokli shifrlash algoritimlariga asoslangan kriptotaxlil usuli bo’lib uning asosiy g’oyasi shifrlash algortmida aniqlanuvchi chekli maydonda aniqlangan algebrayik tenglamalar sistemasini tuzish va ushbu tenglamalar sistemasini yechish orqali shifrlash kalitini aniqlashdan iborat.
Apparat xatolarini generatsiyalashga asoslangan kriptotaxlil usuli:bu usulning moxiyati, algebrayik akslantirishlarning ma’lum joylaridagi ayrim bitlarni o’zgartirishga erishish maqsadida,ximoya aparatiga issiqlik, yuqori chastotali,ionizatsiyalash va boshqa tashqi ta’sir usullaridan foydalangan xolda ta’sir etishdir.
Bugungi kunda axborot globalashuv jarayonida turli axborot xavfsizligini taminlovchi dasturiy vositalardan keng foydalanilmoqda.
Ushbu dasturiy vositalarda kripto taxlilni amalga oshirishning avtamotlashtirilgan dasturiy vositasi deb yuritiladi, biz bilamizki har qanday dasturiy vositani yaratishda qaysidi algoritm asos qilib olinadi va algaritm ustiga dasturiy vosita quriladi,ushbu maqolada biz simetrik blokli shifirlash algoritmlari asosida quriladiga tizimlarga to’xtalib o’tmoqchimiz.
Blokli shifrlash algoritmlari kripografik algaritmlar orasida keng tarqalga bo’lib , u ishlash prinsipi shundan iboratki ma’lumotlar uzunligi ma’lum bloklariga bo’linadi va ular bit ko’rinishda bo’lib bitlar ustida qayta-qayta amallar bajarilish orqali ma’lumotlar shifrlangan ko’rinishga keltiriladi, blokli shifrlash algoritimlari boshqa shifrlash algoritmlariga qaraganda uzining teskorligi va kriptobardoshligi bilan ajralib turadi.
Blokli shifrlash algoritmlarida ma’lumotlarni shifrlash jarayoni ma’lum raundlarga bo’lingan holda amalga oshiriladi.
Raund bu-blokli simetrik shifrlash algoritmlarga xos xususiyatlardan bir bo’lib u ma’lum uzunlikdagi ma’lumotlarni bloklarga ajratgan holda qayta-qayta amallar bajarish jarayonidir.
Blokli simmetrik shifrlash algoritmlarda raundlar bajarilish jarayonida turli mantiqiy funksiyalarda foydalaniladi bular ARX(add-rotate-xor) deb ataladi.
Blokli shifrlash tizimlarda yana bir tushuncha bo’lib u sblok uzunligi deb yuritiladi va quydagicha bo’lishi mumkin 4 x 4, 4 x 6, 8 x 8
Endi yuqoridagi tushunchalra asosida ishlaydigon algoritimlarga misol keltiraylik.

№	Algoritim nomi	Tarmoq	Blok uzunligi	Raund	S blok o’lchami	Taxlil usullari
1	DES	Feystel	64 бит	16	6x4