SiNDİRİm sistemi hastaliklari

Etiyoloji: Ham selüloz bakımından zengin yemlerle uzun süreli beslenme, yemlerle toprak ve kum alınması, diş hatalarından kaynaklanan yetersiz çiğneme, yetersiz hareket, barsak atonileri, su resorpsiyonunun artması, barsaklarda yetersiz mikrobiyel sindirim ve barsak geçişlerinin spastik olarak engellenmesi önemli bir rol oynar. Fosfor ve diğer minerallerce zengin yemlerle beslenen tek tırnaklılarda kongoblatlar (enterolit=barsak taşı), çokça şekillenir. Özellikle çapları, kolon parvum çapına yakın olanlar kolon parvumda tıkanmaya neden olurlar.

Semptomlar: Hayvanlarda klinik bulgu olarak ilk göze çarpan tıkanıklığın lokalize olduğu bölgeye göre şiddeti değişen sancıdır. Barsak peristaltiğinde önceleri artış daha sonraları ise tamamen ortadan kalkması, terleme, otointoksikasyon, dolaşım ve genel durum bozukluğu, kalp atımlarında zayıflama, kapiller damarların dolum süresinin uzama, mukozalarda kirli hiperemi, dispnea, vücut ısısında artma, dehidrasyon, peritonitis, serum total protein düzeylerinde ve hematokrit değerlerde artma tespit edilir. Barsaklarda venöz dolaşımın engellenmesi sonucu karın boşluğunda eksudat ve transudat birikimi şekillenir. Karın boşluğunun punksiyonda sıvı artışı ile önceleri hemorajik daha sonraları irinli sıvı artışı görülür. Tıkanma > 24 saat sürerse; peritonitis, nekroz ve ölüme yol açabilir.

Tedavi: İlk olarak sekonder mide dilatasyonunu engellemek ve mideyi yıkamak için sonda uygulaması yapılmalıdır. Hayvanlara öncelikle iv olarak 20-40 ml analjezik ilaçlar ve 8-10 litre su ile 400-500 g tuzlu preparatlar sonda ile verilmelidir. Spazmolitik olarak 0.02-0.1 g Atropin sülfat sc yolla ve aynı zamanda oral olarak sonda ile 2-3 litre parafin likit verilmesi tavsiye edilmektedir. Sekonder meteorismus durumlarında punksiyonla gaz boşaltılır. Konservatif tedavinin başarısız olduğu durumlarda operatif sağaltım yapılmalıdır. Rektum konstipasyonlarında vücut ısısındaki sıcak suyla rektum lavmanları yapılmalıdır. Tuzlu sürgütler kontrendikedir.
KUM SANCISI

Atların barsaklarında çeşitli nedenlerle toplanan kum, zamanla mukozayı çizip irrite ederek, ağrı ve sindirim bozukluklarına neden olur.

Etiyoloji:

• 
  Hayvanların kısa otlu ve kumlu meralarda otlaması,
  
• 
  Atların otları kum ve topraklı kökleri ile birlikte yemeleri,
  
• 
  Su ihtiyacını birikinti sulardan sağlamaları,
  
• 
  Atların tuz yönünden fakir beslenmesi sonucu toprak yemeleri özellikle kalın barsaklarda kum birikmesine neden olur.
  

Semptomlar: Barsaklarda biriken kum, barsak mukozasını irrite eder ve mekanik obstrüksiyonlara neden olur. Mukozaların irritasyonu sonucu ishal ve sepsis meydana gelir. Sepsis şekillenen hayvanlarda durgunluk, iştahsızlık ve beden ısısında artış görülür. Barsaklarda mekanik tıkanma şekillendiği olgularda, barsaklarda gaz, sıvı ve içerik dolmasına bağlı olarak barsaklar genişler, barsak duvarı gerilir ve sancı ortaya çıkar. Barsakların aşırı dolgunluğu, deplasman veya nekrozlara neden olabilir.

Teşhis: Klinik bulgular, anamnez, klinik muayenelerle tanı konur. Dışkıda kum görülmesi veya dışkı yumaklarının suda eritilmesi sonucu kum görülür.