Sitologiya va
Yüklə 4,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
biomolekulalar
deb atala- di. kichik molekulali oddiy organik molekulalar monomerlar deb ataladi. ko‘p sonli monomerlar bir-biri bilan qo‘shilib, juda kat- ta molekulalarni hosil qiladi. ular makromolekula yoki polimer- lar deb ataladi. Barcha tirik organizmlar tarkibida asosan to‘rt xil makromolekulali organik birikmalar: uglevod, oqsil, nuklein kislota va lipidlar uchraydi. Bulardan oqsil, nuklein kislota va uglevodlar biopolimerlar deb ataladi. Chunki ular bir-biriga o‘xshash tuzilish- ga ega bo‘lgan monomerlardan, ya’ni aminokislota, nukleotid va monosaxaridlardan iboratdir. Lipidlar bundan istisnodir. har bir tirik organizm yuqoridagi monomerlar asosida faqat o‘zi- ga xos bo‘lgan biopolimerlarni hosil qilish xususiyatiga ega. Biopoli- merlar tirik organizmlarda turli xil vazifalarni bajaradi. Bularni uch- ta guruhga ajratish mumkin. Birinchi guruh tuzilmalar hosil qiluv- chi biopolimerlar bo‘lib, polisaxaridlar va ayrim oqsillardan ibo rat. Ikkinchi guruh biologik funksiyalarni, masalan, katalizatorlik yoki tashish (transport) vazifasini bajaruvchi biopolimerlar bo‘lib, ular- ga asosan oqsillar kiradi. uchinchi guruh axborot saqlovchi infor- matsion polimerlar bo‘lib, nuklein kislotalardan tashkil topgan. Bulardan eng muhimlari oqsillar va nuklein kislotalardir. ug- levodlar bilan lipidlar hujayrani energiya bilan ta’minlovchi biomo- lekulalar hisoblanadi. Biomolekulalarning tuzilishi va bajaradigan vazifalariga alohida to‘xtaymiz. ular hayot faoliyatini barcha jara- yonlarida hal qiluvchi vazifalarni bajaradi. Shu bilan birga hujayralarda bir qator kichik molekulali orga- nik moddalar – gormon, pigment, shakar, aminokislota, nukleotid va boshqalar uchraydi. Тurli tipdagi hujayralar har xil miqdordagi organik birikmalarni saqlaydi. Masalan, o‘simlik hujayralarida ug- levod ko‘p bo‘ladi. hayvon hujayralarida aksincha, oqsillar ko‘p Yüklə 4,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|