16
oRGANIk oLAM hAQIDA MA’LuMoT
I Bo‘LIM
sining eng qadimgi vakillari bo‘lib, o‘zining
juda sodda tuzilishi
bilan boshqa suvo‘tlardan farq qiladi. ko‘k-yashil suvo‘tlar bir hu-
jayrali va koloniya hosil qiluvchi organizmlar bo‘lib, ko‘p hujayrali
vakillari to‘g‘ri yoki bukilgan, hatto spiralsimon shakllari mavjud-
dir. hujayrasida
xilma-xil pigmentlar uchraydi, lekin ular orasida
ko‘k
fikotsian
va
yashil
xlorofill
pigmentlari ko‘proq bo‘ladi. ko‘k-
yashil suvo‘tlar bakteriyalarga o‘xshash hujayrasining tiriklik qis-
mi yadro va boshqa hujayra organoidlariga ajralmagan. hujayra
po‘sti pektindan iborat. hujayrada fotosintez
mahsuli sifatida oqsil
donachalari zaxira moddalar sifatida to‘planadi. ko‘k-yashil suv-
o‘tlar hujayrasi odatda ikkiga bo‘linish yo‘li bilan ko‘payadi. Bun-
dan tashqari, ipsimon vakillari iplarining
bir necha qismlarga ajrali-
shi, ya’ni gormogoniylar yordamida ko‘payadi.
ko‘k-yashil suvo‘tlar bo‘limining bir hujayrali vakillariga
xrokokk (Chroccoccus), ipsimon
holdagi
vakillariga ossillatoriyani
(ossillatoria), koloniyali holdagi va-
killariga esa nostok (Nostoc)ni
misol
qilish mumkin.
Ossillatoriya
oddiy
ipsimon, shilimshiq pardasi bo‘lma-
gan hujayrasining eni bo‘yidan bir
necha marta katta. ossillatoriya ipi
tanasi bo‘ylab bir xilda tuzilgan hu-
jayralardan iborat (15- betdagi 6-
rasm). Sitoplazmada rangsiz
sen
troplazma
va uni o‘rab
olgan rangli
xromatoplazma
ajratiladi. ossilla-
toriya ipi alohida gormogoniylarga
ajralib ketish yo‘li bilan ko‘payadi.
Tabiatda ossillatoriyani sholi-
poya
lar, ko‘lmak suvlar, hovuz va
ko‘llarda ko‘plab uchratish mumkin.
Nostok
— koloniya holda
A
tashqi ko
‘
rinishi.
B tallomning kattalashtirilgan
bir bo
‘
lagi.
Dostları ilə paylaş: