Siyasi. İDeolojiler

Özgürlük 
Üzerine Bakış Açıları
Liberaller, 
özgürlüğe, üstün bireyci değer olarak öncelik tanırlar. Klasik liberaller, zorlama yokluğu veya tercih 
özgürlüğü olarak anlaşılan negatif özgürlüğü savunurken; modern liberaller, kişisel gelişim ve İnsanî ilerleme 
anlamında pozitif özgürlük taraftarıdırlar.
Muhafazakârlar, 
geleneksel olarak zayıf bir özgürlük görüşüne onay verirler. Çünkü ödev ve sorumlulukların 
gözetilmesi beklentisi varken negatif özgürlük, toplumun dokusu için bir tehdit oluşturur. Ancak Yeni Sağ, İktisadî 
alandaki negatif özgürlüğü, piyasadaki tercih özgürlüğünü benimserler.
Sosyalistler, 
özgürlüğü genellikle olumlu terimler çerçevesinde algılarlar. Bu özgürlük, özgür yaratıcı emek 
veya işbirliği hâlindeki sosyal etkileşim aracılığıyla başarılmış kendini gerçekleştirme anlamındadır. Sosyal de­
mokratlar özgürlüğü, bireysel potansiyelin gerçekleştirilmesi olarak görme açısından modern liberalizme yaklaş­
mışlardır.
Anarşistler, 
özgürlüğü mutlak bir değer olarak görürler ve özgürlüğün hiçbir siyasal otorite biçimiyle uyuş­
mayacağına inanırlar. Özgürlük, kişisel özerkliğin başarılması demektir. Yani salt kişinin "kendi başına" bırakılması 
değil; rasyonel olarak kendi kendini yönlendiren ve kendi istekleri doğrultusunda hareket edebilir olmasıdır.
Faşistler, 
anlamsız olduğu gerekçesiyle her tür bireysel özgürlüğü reddederler. Aksine "gerçek" özgürlük, liderin 
iradesine sorgusuz itaat ve bireyin ulusal topluluk içinde soğurulmasıdır.
Ekolojistler, 
özellikle de derin çevreciler özgürlüğü, kişisel egonun ekosfer veya evren içinde soğurulmasıyla 
beraber ortaya çıkan kendini gerçekleştirme ya da biri olmanın başarılması olarak görürler. Siyasal özgürlüğün 
aksine, bu özgürlük, bazen "içsel" özgürlük, kendini gerçekleştirme olarak özgürlük şeklinde görülür.
Dinî fundam entalistler, 
özgürlüğü, esasında içsel veya ruhanî bir nitelik olarak görürler. Özgürlük, Tanrı'nın 
vahyedilmiş iradesine uyum; dinî otoriteye boyun eğmekle ilgili olan ruhanî memnuniyet demektir.
_____________________________________________________________ _____________________ J
Akıl
Özgürlükle ilgili liberal anlayış, akla olan inanca sıkı sıkıya bağlıdır. Liberalizm, tam anlamıyla hâlâ 
Aydınlanma projesinin bir parçasıdır. Aydınlanma’nın ana teması, insanın bâtıl inanç ve cehalet 
bağlarından kurtulup, bir “akıl çağı’ nın salıverilmesi arzusuydu. Belli başlı Aydınlanma düşünürle­
ri arasında Jean-Jacques Rousseau (bkz. s. 170) Immanuel Kant, Adam Smith (bkz. s. 6 5 ) ve 
Jerem y Bentham (bkz. s. 6 4 ) vardır. Aydınlanma rasyonalizmi, liberalizmi birçok açıdan etki­
lemiştir. En başta, hem özgürlüğe hem de bireye olan inancını güçlendirmiştir. İnsanlar, rasyonel 
düşünen varlıklar olmaları derecesinde, kendi çıkarları için en iyinin ne olduğunu tanımlama ve 
onun peşinden gitme yeteneğine sahip olurlar. Liberaller, bu açıdan bireylerin katiyen yanılmaz 
olduklarına inanmazlar ama akla olan inanç, paternalizm (bkz. s. 9 8 ) karşıtı güçlü bir önyargıyı, 
liberalizm içinde ayrılmaz bir parça olarak inşa eder. Paternalizm, bireyleri, kendi ahlâkî tercih­
lerini yapmaktan ve gerektiğinde kendi hatalarından ders çıkarmaktan alıkoymakla kalmaz, aynı

---