Soliq statistikasi indd

Yuridik shaxslardan olinuvchi foyda solig‘ini prognozlash hisob-kitobi
Ko‘rsat-
kichlar
Oldingi besh yil
O‘rtacha 
miqdor
Prognoz 
hisob-
kitobi 
bilan 
qo‘shi-
luvchi 
qiymat
Prognoz 
yili
1
2
3
4
5
Mahsulot, 
ish va 
xizmat 
sotuvidan 
tushum 
(jami 
daromad)
2246
2342
2451 2383 2569 2398,2
108,18
2506,38

---

187
Tannarx
1523
1592
1618 1611 1679 1604,6
50,15
1654,75
Chegiril-
maydigan 
xarajatlar
236
250
261
259 300
261,2
21,3
282,5
Soliq 
imtiyozi
150
152
155
154 160
154,2
3,37
157,57
Soliq 
bazasi
809
848
939
877 1030 900,6
77,37
976,56
Soliq 
stavkasi
13
12
11
10
9
8
Foyda 
solig‘i 
summasi
105,17 101,76 103,29 87,7 92,7
98,12
6,75
78,12
Yuridik shaxslardan olinuvchi foyda solig‘ini prognozlash hi-
sob-kitobida kamida oldingi besh yil tahlil uchun olinadi. 6–16-
jad valga qarang. Foyda solig‘iga ta’sir qiluvchi barcha omillar 
– mahsulot, ish va xizmatlar(jami daromad) summasi, tannarx 
miq 
dori, chegirilmaydigan xarajatlar qiymati, soliq imtiyozlari 
summalarining oldingi besh yil davomida ega bo‘lgan o‘zgarish 
tendensiyalari statistik usullar yordamida o‘rganiladi. Bunda, 
foyda solig‘i bazasiga ta’sir qiluvchi barcha omillarning oldingi 
besh yil mobaynida bo‘lgan o‘rtacha kattaligi, o‘rtacha kattalikdan 
chetlanishi, dispersiyasi tadqiq qilingan holda prognoz davri uchun 
belgilanuvchi soliq prognozi ko‘rsatkichi aniqlanadi. Bizning 
shartli misolimizda mahsulot, ish va xizmat sotuvidan tushum(jami 
daromadning dispersiyasi 108,18 mln so‘mni tashkil qilgan. 
Topilgan dispersiya miqdoriga o‘rtacha kattalik miqdorini qo‘shgan 
holda prognoz ko‘rsatkichi hisoblandi (2506,38 mln so‘m.).
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘i bazasini asosini 
tashkil qiluvchi, oldingi besh yil mobaynida amalda yig‘ilgan jami 
daromadlarning ikki varianti o‘rtasidagi variatsiya miqdori 323 

---

188
mln so‘mni tashkil qiladi. Ammo, soliq prognozi ko‘rsatkichini 
hisoblashda ikki maksimal va minimal variantlar o‘rtasidagi farqni 
olish maqsadga muvo
fi
q emas. Chunki maksimal va minimal va-
riantlar o‘rtasidagi farq tanlab olingan yillar davomida, jami da-
ro madlar summalari o‘rtasidagi tafovutga aniq xulosa bermaydi. 
Prog noz ko‘rsatkichini hisob–kitobi uchun jami daromadning dis-
persiyasi uning haqqoniyligini ta’minlashga imkon beradi. 6–17-
jadvalga qarang. Hisob-kitob natijasida jami daromadning oldingi 
besh yil davomidagi farqlanish dispersiyasi 108,18 mln so‘mni 
tashkil qilgan.
6–17-jadval