Soliq statistikasi indd

6.2. Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘ini prognoz 
qilishda foydalaniluvchi asosiy ko‘rsatkichlar
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘ini prognoz qilishda 
soliq to‘lovchilarni va ularning sonini to‘g‘ri belgilash muhim 
ahamiyat kasb etadi. Chunki, soliq to‘lovchi hisolangan yuridik 
shaxslar soni qancha ko‘p va ularning tadbirkorlik faoliyati qancha 
rivojlangan bo‘lsa, yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘i 
bo‘ yicha prognoz ko‘rsatkichi yuqori bo‘ladi.
O‘zbekiston Respublikasi soliq kodeksining 126-moddasida 
yuridik shaxslardan olinuvchi foyda solig‘i to‘lovchilariga 
quyidagicha tavsif berilgan:
– O‘zbekiston Respublikasining rezidentlari;
– O‘zbekiston Respublikasida faoliyatni doimiy muassasa or-
qali amalga oshirayotgan yoki hosil bo‘lish manbayi O‘zbekiston 

---

156
Respublikasi hududida joylashgan daromadlarni oladigan O‘zbe-
kis ton Respublikasi norezidentlari.
Tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan notijorat tashkilot-
lari yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘i to‘lovchilar hi-
soblanmaydi. Bundan tashqari, soliq solishning soddalashtirilgan 
tar tibi soliq to‘lovchi yuridik shaxslar ham foyda solig‘i o‘rniga 
yago na soliq to‘lovi, yagona yer solig‘i, qat’iy belgilangan soliqni 
to‘ lay dilar.
Foyda solig‘ini prognoz qilishda soliq to‘lovchilarni iqtiso diyot-
ning tarmoqlari bo‘yicha guruhlash maqsadga muvo
fi
q. Masalan, sa-
noat, qurilish, transport, kommunal xo‘jaligi va boshqalar kiradi.
Foyda solig‘ini prognoz qilishda quyidagi talablarga javob be-
ruvchi yuridik shaxslarni inobatga olish zarur:
– biror ruxsat etilgan faoliyatdan foyda olishi;
– o‘zining mulkiga ega bo‘lishi;
– mustaqil tugallangan buxgalteriya balansiga ega bo‘lishi;
– bankda hisob raqamiga ega bo‘lishi;
– identi
fi
katsion raqamga ega bo‘lishi.
– Hokimiyatdan ro‘yxatdan o‘tgan bo‘lishi shart.
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘ining to‘lovchilari 
mulkchilik shakllariga qarab Davlat mulki shaklidagi, jamoa mulki 
shaklidagi, xususiy mulki shakllaridagi korxonalarga bo‘linadi.
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘ini prognoz qilishda 
soliq obyektini to‘liq va to‘g‘ri hisoblash uchun jami daromad 
tarkibini mukammal o‘rganish zarur bo‘ladi. 6–2-jadvalga qarang. 
6–2-jadval