Soliqlar va soliqqa tortish

5. Chet ellik jismoniy shaxslarning daromadiga soliq solishning xususiyatlari. Chet ellik jismoniy shaxslarga O‘zbekiston Respublikasi hududida O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalarida belgilangan xususiyatlarni hisobga olgan holda soliq solinadi.
Rezident - chet ellik jismoniy shaxsdan O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi singari jismoniy shaxslar daromadiga solinadigan soliq undiriladi.
Norezident - chet ellik jismoniy shaxslardan to‘langan joyidan qat‘i nazar O‘zbekiston Respublikasidagi manbalardan olingan daromadlar bo‘yicha jismoniy shaxslar daromadiga solinadigan soliq undiriladi.
Soliq solish maqsadida norezident jismoniy shaxslar O‘zbekiston Respublikasida doimiy muassasa orqali faoliyatni amalga oshiradigan norezident sifatida yoki doimiy muassasa bilan bog‘liqlikda bo‘lmagan norezident shaxs sifatida qaraladi.
O‘zbekiston Respublikasida doimiy muassasa orqali faoliyatni amalga oshiradigan norezident jismoniy shaxs doimiy muassasa bilan bog‘liq bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasidagi manbalardan olingan daromadlari bo‘yicha soliq to‘lovchi hisoblanadi.
Chet ellik jismoniy shaxslardan soliqlar va yig‘imlarni undirish tegishli chet davlatda O‘zbekiston Respublikasining jismoniy shaxslariga nisbatan ham xuddi shunday chora-tadbirlar ko‘rilgan hollarda o‘zaro kelishuv asosida to‘xtatilishi yoki cheklanishi mumkin.
Chet ellik jismoniy shaxslar bilan bitimlar tuzish chog‘ida, bunday bitimlarning shartlariga O‘zbekiston Respublikasida faoliyatni amalga oshiradigan soliq to‘lovchilar hamda boshqa shaxslar chet ellik jismoniy shaxslarning soliqlar va yig‘imlarni to‘lash bo‘yicha xarajatlarini o‘z zimmasiga olishini nazarda tutadigan soliq haqidagi izohlarning kiritilishiga ruxsat berilmaydi.
6. Soliqni hisoblab chiqarish tartibi. Asosiy ish joyidan olinadigan mehnat haqi to‘lovlari va boshqa to‘lovlardan jismoniy shaxslarning daromadlariga solinadigan soliqni hisoblab chiqarish yil boshidan o‘sib boruvchi yakun bilan ularni hisoblab yozishning borishiga qarab soliq solinadigan jami daromad summasidan amalga oshiriladi.
Fuqaro bir yil mobaynida asosiy ish (xizmat, o‘qish) joyini o‘zgartirsa, u yangi ish joyidagi buxgalteriyaga dastlabki ish haqi olguniga qadar belgilangan shakl bo‘yicha joriy yilda to‘langan daromadlar hamda ushlab qolingan soliq summasi haqidagi ma‘lumotnomani taqdim etishi shart.
Yangi ish (xizmat, o‘qish) joyi bo‘yicha soliqni hisoblab chiqarish taqvim yili boshidan ilgarigi va yangi ish (xizmat, o‘qish) joyida olingan jami daromaddan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi.
Avvalgi ish joyidan ma‘lumotnoma taqdim etilmagan yoki soliq to‘lovchining identifikatsiya raqami taqdim etilmagan hollarda soliq solinadigan daromaddan eng yuqori stavka bo‘yicha soliq undiriladi. Ma‘lumotnoma keyinroq taqdim etilsa, u holda undirilgan umumbelgilangan tartibda qayta hisob-kitob qilinadi.
Avvalgi asosiy ish joyidagi mehnat majburiyatlarining xodim tomonidan bajarilishi bilan bog‘liq mukofot va boshqa to‘lovlar unga ishdan bo‘shatilganidan so‘ng to‘langan bo‘lsa, mazkur mukofot va to‘lovlar umumbelgilangan tartibda ularni to‘lash chog‘ida jismoniy shaxslarning daromadiga solinadigan soliqqa tortiladi. Bu fuqarolarga to‘langan daromadning hamda ushlab qolingan soliqning umumiy summasi haqida korxona, muassasa, tashkilot bir oy muddatda istiqomat joyidagi davlat soliq xizmati organiga ma‘lum qilishi shart.
Asosiy bo‘lmagan ish joyidan olingan mehnat haqi to‘lovlari va boshqa to‘lovlardan jismoniy shaxslar daromadiga solinadigan soliqni hisoblab chiqarish yil boshidan o‘sib boruvchi yakun bilan soliq solinadigan jami daromad summasidan ularni hisoblab yozishning borishiga qarab (agar bunday daromadlar to‘langan bo‘lsa), belgilangan stavkalar bo‘yicha amalga oshiriladi.
Agar asosiy bo‘lmagan ish joyidagi mehnat to‘lovi bo‘yicha daromad oluvchi jismoniy shaxs buxgalteriyaga eng yuqori stavka bo‘yicha daromadidan soliq ushlab qolinishi haqida ariza topshirsa, daromadlarni to‘lovchi yuridik shaxslar soliq to‘lovchining arizasiga ko‘ra soliqni ushlab qoladilar.
Asosiy bo‘lmagan ish joyidan daromad olgan jismoniy shaxslar daromadidan olingan daromadlar, qilingan xarajatlar va ushlangan soliq summasi to‘g‘risidagi taqdim etilgan deklaratsiya ma‘lumotlari bo‘yicha soliq xizmati organi tomonidan daromad solig‘i yakuniy summasi hisoblab chiqariladi. Rezident jismoniy shaxslarning O‘zbekiston Respublikasidan tashqarida (shu jumladan asosiy ish joyidan) olgan daromadlaridan daromad solig‘i yakuniy summasini hisoblab chiqarish ham xuddi shunday tartibda amalga oshiriladi.
Jismoniy shaxslarning daromadiga solinadigan soliqni ushlab qolish va budjetga o‘tkazish uchun yuridik shaxs javobgardir. Soliq summasi ushlab qolinmaganda yuridik shaxs ushlab qolinmagan soliq summasini hamda u bilan bog‘liq jarima va penyalarni budjetga to‘lashi shart.