So‘nuvchi tеbranma harakat qonunlarini o‘rganish

3- mashq. Prujinali mayatnik xususiy tebranishlarining prujina bikrligiga bog‘liqligini o‘rganish.
Prujinali mayatnikning T xususiy tebranishlar davri formulasi

dan ko‘rinadiki, T tebranish davri prujinaning k bikrlik koeffitsiyentiga bog‘liq, bunda m — prujinaga osilgan yukning massasi. Turli prujinalarga ma'lum massali yukni osib va mayatniklarni tebrantirib, tajribada ularning har birining T tebranish davrlarini topish va (16) dan har bir prujina uchun bikrlik koeffitsiyentini hisoblash mumkin. Olingan natijalarga asoslanib, Т² = f (k) funktsiyaning ko‘rinishini aniqlash mumkin.
Ishni bajarish tartibi.
1. Massasi m= 30-50 g oraliqda bo‘lgan yuk tanlanadi.
2. Shtativdagi ilgakka ma'lum nomerli prujina osiladi va unga tanlangan yuk ilinadi.
3. 2- mashqning 3-5 bandlarida qayd etilgan usul bilan mayatnikning T tebranish davri topiladi.
4. T davrning topilgan qiymati va (16) formuladan foydalanib, prujinaning k bikrlik koeffitsiyenti hisoblanadi.
5. Berilgan prujina uchun bikrlik koeffitsiyentining hisoblangan qiymati bilan 1-mashqda topilgan qiymati taqqoslanadi.
6. Qolgan prujinalar uchun ham tanlab olingan m massali yuk bilan 2-5- bandlarda qayd etilgan vazifa bajariladi.
7. Olingan natijalar 5- jadvalga yoziladi.
Ishni bajarish tartibi.
1. Massasi m= 30-50 g oraliqda bo‘lgan yuk tanlanadi.
2. Shtativdagi ilgakka ma'lum nomerli prujina osiladi va unga tanlangan yuk ilinadi.
3. 2- mashqning 3-5 bandlarida qayd etilgan usul bilan mayatnikning T tebranish davri topiladi.
4. T davrning topilgan qiymati va (16) formuladan foydalanib, prujinaning k bikrlik koeffitsiyenti hisoblanadi.
5. Berilgan prujina uchun bikrlik koeffitsiyentining hisoblangan qiymati bilan 1-mashqda topilgan qiymati taqqoslanadi.
6. Qolgan prujinalar uchun ham tanlab olingan m massali yuk bilan 2-5- bandlarda qayd etilgan vazifa bajariladi.
7. Olingan natijalar 5- jadvalga yoziladi.

Prujina nomeri	m, kg	,с		H/м	k, Н/м (1- mashq)

8. Jadval asosida Т² ning k ga bog‘lanish grafigi chiziladi va tahlil qilinadi.