Sosial fəlsəfə

23. Əmək vasitələri və istehsalın inkişafında onların rolu

İkinci amil (maddi amil) əmək vasitələri adlanır. O elə maddi əşyaları əhatə edir ki, insanlar onların köməyilə nemətlər yaradırlar. Əmək vasitələri öz daxili tərkibinə görə müxtəlifdir. Buraya birinci növbədə əməyin təbii şərtləri (məsələn, təsərrüfat məqsədləri üçün istifadə olunan su şəlalələri, su hövzələrində balıq ehtiyatı və s.) aid edilir. Əmək vasitələri içərisində başlıca yeri texnika tutur.

Texnika dedikdə insanın özünün yaratdığı əmək vasitələri, qurğu və avadanlıqlar başa düşülür. Sonunculara öz növbəsində əmək alətləri (maşınlar, cihazlar, avadanlıq, kimyəvi aparatlar və s.) daxil ola bilir. Onların sayəsində təbiətin ilkin materialları praktiki cəhətdən faydalı nemətlər şəklinə salınır. Deyilənlərdən əlavə əmək vasitələri həm də əməyin ümumi maddi şəraitini (istehsal binaları, kanallar, yollar və sairə) əhatə edir.

Yuxarıda deyilənlər ilə yanaşı iqtisadiyyatın digər bir maddi amili - əmək cisimləri də mühümdür. Buraya insan tərəfindən əmək vasitələrinin köməyilə yararlı hala salınan əşyalar daxildir. Əmək cisimləri öz növbəsində əməyin tətbiq olunmadığı təbiət maddələrinə (torpaq, şaxtalarda kömür layları, mədənlərdəki filiz ehtiyatları və s.) və insan əməyinin təsirinə məruz qalan xammala ayrılır (emal olunmaq üçün çıxarılmış kömür, fıliz, neft və s.)-

Yuxarıda göstərilən bütün amillərin vəhdətini təmin etmək iqtisadiyyatın normal inkişaf üçün zəruri шərtdir. Bunun üçün isə istehsalın maddi elementləri arasında, habelə onlar ilə işçi qüvvəsinin miqdarı arasında düzgün nisbət yaradılması vacibdir. Həmin vəzifənin həllində texnologiya xüsusi rol oynayır. Məhz texnologiya təbii və digər maddələrin emalı üsullarını və məhsul hazırlanılması üsullarını müəyyən edir.