Soxibaxon ped texnologiya doc

Ta’lim jarayonini loyihalash
– alohida olingan ta’lim jarayonini samarali tashkil
etish uchun barcha omillarni inobatga olgan holda uning loyihasi (sxemasi)ni ishlab
chiqish.
Ta’lim jarayonini loyihalash qonuniyatlari:
1) ta’lim jarayonini loyihalash samaradorligi barcha tarkibiy qismlar (texnologik
jarayon, texnologik jarayonni boshqarish, vosita, axborot, ijtimoiy-iqtisoiy
ta’minot)ning loyihada maqsadga muvofiq yoritilishi bilan ta’minlanadi;
2) ta’limning texnologik vositalari talabalarning individual xususiyatlariga bog’liq
holda tanlanadi;
3) loyihalash strategiyalari pedagogning individual uslubiga muvofiq tanlanadi;
4) loyihalash sifati teskari aloqa (pedagog va talaba o’rtasidagi) ko’lami,
loyihalash mazmuni hamda barcha omillar samaradorligiga bog’liq.
O’quv jarayonlarini loyihalashtirishda ta’lim mazmunini, ta’lim maqsadi,
kutilayotgan natijani to’g’ri belgilash, ta’lim metodlari, shakllari va vositalarini
to’g’ri tanlash, o’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini baholashni aniq
mezonlari oldindan ishlab chiqish, mashg’ulotga ajratilgan vaqt ichida ularni to’g’ri
amalga oshirish va bir-biri bilan uyg’unlashuviga e’tiborni qaratish maqsadga
muvofiq sanaladi.
O’quv mashg’ulotlariga tayyorgarlik ko’rishning asosiy bosqichi – o’quv
jarayonini loyhalashtirish hisoblanadi. Bu jarayon quyidagi bosqichlarda tashkil
etiladi:
1. Darsning maqsadi va natijasini belgilash.
2. Nazorat topshiriqlari va baholash mezonlarini ishlab chiqish.
3. Ta’lim resurslarini tanlash.
4. O’qitish va o’qish strategiyasini belgilash.
5. Dars turini tanlash.
6. Darsning texnologik xaritasini ishlab chiqish.
Dars maqsadi va natijasini belgilash
– o’qitish va o’qish jarayonlarining eng
muhim omili bo’lib, ta’lim jarayonida aynan ular yetakchi o’rin tutadi. Darsning
maqsad va natijasi DTS talablaridan kelib chiqib aniqlanadi. Ayni o’rinda shuni ham
qayd etib o’tish kerakki, darsning maqsadi o’qituvchi tomonidan talabaga qanday
bilim, ko’nikma va malakalarning berilishi nuqtai nazaridan emas, balki talabalar
tomonidan darsda qanday bilim, ko’nikma va malakalarning o’zlashtirilishi
muhimligidan kelib chiqib belgilanishi zarur. O’z mohiyatiga ko’ra darsningn
maqsadi o’qituvchi va talabalarninig umumiy natijalarga qarab harakatlanishlarini
belgilaydi. SHu sababli darsning maqsadi tashxisli ifodalanishi lozim. Ya’ni dars
maqsadi aniq bo’lishi kerak.
Dars maqsadining aniq bo’lishiga erishish uchun o’qituvchidan quyidagilarga
e’tibor qaratish talab etiladi:
1) darsda yuzaga keladigan didaktik jarayon ma’lum sharoit va belgilangan vaqt
ichida ta’lim maqsadiga erishishni to’la ta’minlay olishi;
2) o’qitish jarayonining yakuni bo’yicha maqsadni amalga oshirish darajasi
to’g’risida aniq xulosa chiqarish imkoniyatining mavjudligi.

---

99
SHunga ko’ra aytish mumkinki, ta’lim maqsadlari talabalarning harakatlarida
ifodalanadigan ta’lim natijalari belgilanadi.
Ta’lim texnologiyasining keyingi eng muhim komponenti – kutilayotgan natijadir.
Binobarin, u o’qitish jarayonining samaradorligini aks ettiradi va maqsadga erishish
darajasini tavsiflaydi, o’qitish va o’qish jarayoni, natija qo’yilgan maqsadga mos
kelganda yakunlanadi.