So’zboshi

Maqsad: cho‘yan va poMatni bir-biridan farqlash.

Jihozlar: "Qotishmalar kolleksiyasi".

Ishni bajarish tartibi:

1. 
   Berilgan cho‘yan va po`lat namunalaridan yasalgan buyumlar ko‘zdan kechiriladi.
   
2. 
   Ularning fizikaviy xossalariga ahamiyat beriladi.
   
3. 
   Qaysi sohalarda ishlatilishi muhokama qilinadi.
   

41

Cho‘yanIarning ko‘rinishi va xossalari

1-jadval

Cho‘yanning ko‘rinishi	T arkibi	Xossasi	Qo‘llanishi
Kulrang cho‘yan (kremniy miqdori ko‘p)	1,7-4,3%-C. 1,25-4%-Si. 1,5%-Mn. Kremniy ko‘p bo‘lganida uglerodning temirda eruvchanligi pasayadi. Shuning uchun uglerod grafit holida ajralib chiqadi	Yumshoq, mexanik ishlash oson	Turli quyma detallar: shesterna, g‘ildirak, quvurlar tayyorlanadi.
Oq cho‘yan (kremniy miqdori kam)	1,7-4,3%-C. 4% dan ko‘p Mn uglerod sementit Fe4C3-temir karbid holida bo‘ladi	Qattiq, mo‘rt. Bu xossa cho‘yanda sementit ko‘pligidan kelib chiqadi.	Uni qayta ishlab po‘lat tayyorlanadi-

Ba’zi legirlangan po‘latlarning xossalari va qo‘llanisbi

2-jadval

Legirlangan element	Legirlovchi element poMatga qanday xossa beradi	Qo‘llanishi
1	2	o J
Xrom	Qattiqlik va korroziyaga bardoshlik.	Asboblar, keskich va iskanalar tayyorlanadi.
Nikel	Qovushqoqlik, mexanik pishiqlik, ishqalanishga chidamlilik.	Turbinalar, reaktiv dvigatellar, oichov asboblari tayyorlanadi.
Marganes	Qovushqoqlik, mexanik pishiqlik, ishqalanishga chidamlilik.	Mayda inshootlar, temir yo‘l relslari, ekskavator cho'michl arming tishlari tayyorlanadi.
Titan	O‘tga, yuqori haroratga chidamlilik, korroziyaga bardoshlik	Samolyot, raketa va kemasozlikda kimyoviy apparatura tayyorlashda ishlatiladi
Volfram	Qattiqlik, o‘tga chidamlilik, ko‘p yillar ishlay olish xususiyati.	Tez qirquvchi instrumentlar, arra, elektr lampa tolalari tayyorlanadi.
Molibden «	Elastiklik, o‘tga chidamlilik, korroziyaga bardoshlilik	Reaktiv samolyot turbina parraklari, avtomashina detallari, bronzalangan plitalar, laboratoriya idishlari, elektron lampalaming detallari yasaladi.
Kremniy	Kislotalar ta’siriga chidamlilik	Transformatorlar, kislotalar ta’siriga chidamli apparat va asboblar tayyorlanadi.
Vanadiy	Yuqori pishiqlik, zarbaga bardoshlilik	Instrumental po‘lat, zarbabardosh detallar tayyorlanadi.

MAVZU: ORGANIK MRIKMALAR

3. 
   AMALIY ISH. ETILEN VA ASETILEN OLISH HAMDA ULARNING XOSSALARINI O‘RGANISH.
   

Maqsad: etilen va asitilenni laboratoriyada olishni bajara olish; etilen va asitilenni bromli suv va kaliy permanganatning suvdagi eritmasi bilan ta’sirlashishini amalda bajara olish;

Jihozlar: probirkalar, gaz o‘tkazuvchi nayli tiqin, shtativ, probirka qizdirgich, gugurt

Reaktivlar: etil spirti C₂H₅OH (96 % li), konsentrlangan sulfat kislota (H,S0₄), toza qum, bromli suv, distillangan suv, kaliy permanganat (KMn0₄) ning 0,1 N eritmasi, kalsiy karbid (CaC₂) bo‘laklari.

Ishni bajarish tartibi:

1. 
   Etilenning olinishi va uning xossalarini o‘rganish„
   

1. 
   Probirkaga 2-3 ml etil spirti quying va unga ehtiyotlik bilan 6-9 ml konsentrlangan sulfat kislota qo‘shing, qaynaganda sachrab ketmasligi uchun probirkaga toza qum qo'shing. Shtativga o‘rnatib, og^czi gaz o‘tkazuvchi nay ulang va asta sekin qizdiring.
   
2. 
   boshqa probirkaga 2-3 ml bromli suv quying. Hosil bo‘layotgan gazni gaz o‘tkazuvchi nay orqali probirka tubigacha tushuring. Gazning bromli suvdan o‘tishini kuzating.
   

v) uchinchi probirkaga ozgina sulfat kislota qo‘shilgan kaliy permanganatning suyultirilgan eritmasidan 2-3 ml quying va hosil bo‘layotgan gazni gaz o‘tkazgich nay orqali bu probirkadagi eritma orqali o`tkazing. Sodir bo‘layotgan hodisani kuzating.

d) ajralib chiqayotgan gazning yonishini sinab ko'ring.

2. 
   Asetilenning olinishi va uning xossalarini o‘rganish„
   

Probirkaga ozgina kalsiy karbit bo‘lakchalaridan solib, suv quying va darhol probirka og‘ziga gaz o‘tkazuvchi nay ulang. Ajralib chiqayotgan gaz bilan quyidagi tajribalarni o‘tkazing.

1. 
   yondirib ko‘ring;
   
2. 
   bromli suvdan o‘tkazing;
   
3. 
   kaliy permanganatning suyultirilgan eritmasidan o‘tkazing.
   

Xulosa

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Sana………………………imzo………………………
14-LABORATORIYA ISHI. NEFTNI QAYTA ISHLASH VA TOSHKO`MIRNI KOKSLASH MAHSULOTL’ARMING NAMUNALARI BILAN TANISHISH.

Maqsad: neft va neftdan olinadigan mahsulotlar, koks-kimyoviy ishlab chiqarish mahsulotlari va ularning ishlatilish sohalari.

Jihozlar: "Neftni haydash qurilmasi" barelyef modeli, "Neft va neft mahsulotlari" va "Ko‘mirni kokslash mahsulotlari" kolleksiyalari.